Chronologisch overzicht Kunstraatproblemen

januari - maart 2019

Op de 23e januari vond de zitting bij de rechtbank in Arnhem plaats. De rechter heeft beide partijen uitvoerig gehoord. Na circa anderhalf uur werd het proces geschorst om partijen de gelegenheid te geven met elkaar in overleg te gaan. Dat is gebeurd. Vervolgens is de rechter het voorstel gedaan om binnen veertien dagen te rapporteren waar dit onderling overleg toe heeft geleid. Daarmee ging hij akkoord en is de zitting tot nader datum geschorst. Zolang er geen uitkomst/uitspraak is wordt er over de inhoud geen mededelingen gedaan. 

Binnen de gestelde termijn is tussen de partijen aan de rechter een principeovereenkomst bevestigd. Deze moet nader worden uitgewerkt. Zodra de uitslag bekend is, wordt deze aan de overzichtspagina toegevoegd

oktober 2018

Zitting Rechtbank begin 2019

Overvolle agenda van de Rechtbank Arnhem leverde op dat de zaak over de sjoemelkunstraat op 23 januari 2019 pas aan de orde komt. 

september 2018

Nieuw onderzoeksrapport effect toevoeging stearine- en palmitinezuur

De Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu in Begië heeft een nieuw studierapport (Reybroeck 2018) gepubliceerd over het effect van de toevoeging van stearine- en palmitinezuur aan bijenwas op de ontwikkeling van het werksterbijenbroed. Een veldproef uit 2017 (HTML) had eerder al aangetoond dat de toevoeging van 15 % of meer stearine tot het gedeeltelijk afsterven van bijenbroed leidt. Er ontbraken echter nog gegevens over het effect van lagere concentraties stearine in de bijenwas. Daarom heeft de FOD Volksgezondheid aan het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) in Melle gevraagd om een nieuwe onafhankelijke studie uit te voeren naar de effecten van diverse concentraties (gaande van 2,5 tot 10 %) van twee verschillende stearines (van dierlijke en van plantaardige oorsprong).

De resultaten tonen aan dat bijenwas met toevoeging van 7,5 % of meer stearine een duidelijke negatieve impact heeft op de broedontwikkeling. Dergelijke was is dus niet geschikt voor gebruik in de bijenteelt. Er zijn zelfs al beperkte negatieve effecten te zien bij toevoeging van 2,5 en 5 % (op basis van het gemiddelde resultaat)

Lees het volledige bericht op de website van de FOD

https://www.health.belgium.be/nl/news/studie-over-broedsterfte-door-stearine-bijenwas

juli 2018

Behandeling van de klacht

De rechter wil uiterlijk voor eind oktober de partijen bijeen hebben.  

april 2018

Sjoemelkunstraataffaire bij de rechter

De NBV heeft de rechter ingeschakeld om tot een oordeel te komen in de affaire over de vervuilde kunstraat. Imkers werden in 2016 geconfronteerd met volken waarin broed niet tot ontwikkeling kwam. Kunstraat geleverd door De Bijenhof in België bleek ernstig vervuild. Onderzoek in 2017 uitgevoerd in opdracht van de Belgische voedsel- en warenautoriteit heeft aangetoond dat de vervuiling de oorzaak is van de broedproblemen. 

Verschillende pogingen om tot een schadevergoeding te komen heeft niets opgeleverd. De leverancier ontkent schuld en gaat het gesprek niet aan. Na een secure voorbereiding van de dagvaarding is nu de rechter aan zet.

najaar 2017

NBV schakelt advocaat in voor aansprakelijkheidstelling leverancier

Ondanks de uitkomst van het in juli verschenen onderzoeksrapport van de Belgische Federale Overheidsdienst (FOD) blijft de leverancier ontkennen schuld te hebben aan het leveren van vervuilde kunstraat. 

De NBV is de procedure gestart om via een rechtzaak alsnog uitsluitsel te krijgen over de verantwoordelijkheid van de leverancier.

24 juli '17

Stearine oorzaak broedsterfte in bijenvolken

Er is voldoende bewijs dat een hoge concentratie stearine (>15%) in kunstraat broedsterfte tot gevolg heeft. Dit heeft de Belgische Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu op 24 juli bekend gemaakt. Het 'Studierapport over de impact van de toevoeging van stearine aan bijenwas op het afsterven van het bijenbroed' beschrjift de aanpak en de resultaten van de verldproeven.

In kunstraat zijn afgelopen jaar concentraties van 20%-30% vervuiling met stearine aangetroffen. Veel hoger dan de drempelwaarde van 15%.

De NBV is verheugd over de conclusie. Hopelijk komt het nu tot een compensatieregeling voor getroffen imkers. De leverancier heeft categorisch ontkend dat de toevoeging aan de bijenwas de oorzaak van de broedsterfte is. 

12 juni '17

Doorbraak in onderzoek naar sjoemelkunstraat!

In een veldproef die de Belgische FOD Volksgezondheid heeft opgezet, lijkt het verband tussen de hoge concentratie stearine in kunstraat en de sterfte van broed te zijn aangetoond. In een tussentijds bericht meldt de dienst: "Een oorzakelijk verband tussen de toevoeging van stearine en de vastgestelde broedsterfte van vorig jaar is dus waarschijnlijk. Daarom vragen wij de imkers om resterende stocks van de probleemraten definitief niet meer te gebruiken."

Lees het bericht van de Belgische Federale Overheidsdienst >>

Lotnummers

De vervuilde was heeft de lotnummers 212225 tot en met 213110 (vooral in 2016 aangeboden) en het lotnummer CN150765A/4100-06051/20154470 (in 2017 op markt gekomen). De lotnummers gelden voor zowel gegoten als gewalste raat. Lever en/of ruil de was in bij uw leverancier.

Nog steeds aanbod sjoemelkunstraat 

Ook in 2017 zijn er nog steeds imkers die ernstige schade in de volken ondervinden als gevolg van de ondeugdelijke kunstraat. Er blijkt ook nog sjoemelkunstraat in de handel te worden aangeboden. Wees op uw hoede. Doe bij twijfel over de kwaliteit eerst de praktijktest.

Schade verhalen

Het feit er een oorzakelijk verband is gelegd, is voor de NBV geen reden haar aanklacht naar de leverancier(s) te stoppen. 

eind april '17

De NBV gooit het over een andere boeg. Een advocaat gaat de zaak onderzoeken. 
Na maanden van toenadering zoeken heeft de NBV heeft geen enkele positieve reactie gehad vanuit het Belgische bedrijf om onderling tot een oplossing te komen voor de getroffen Nederlandse imkers. 

Het Meldpunt sjoemelkunstraat ontvangt nog wekelijks inzendingen van imkers die schade hebben geleden..

15 februari '17

Wat is de samenstelling van bijenwas en waaraan moet bijenwas voldoen om te kunnen gebruiken in bijenvolken? Op die vraag moet antwoord komen, om in de toekomst problemen zoals in het seizoen 2016 te voorkomen. Het Nederlands Normalisatie Instituut (NEN) is gestart met een inventarisatie voor normering van bijenproducten. Niet alleen bijenwas moet aan kwaliteitseisen voldoen, ook honing, stuifmeelkorrels en propolis. De inventarisatie gebeurt na een verzoek van de Chinese autoriteiten. Lees meer hierover op de site van NEN.

In het vragenformulie 'Schade door sjoemelkunstraat' kan de deelnemer aangeven aanstaand voorjaar mee te werken aan de praktijktest. De uitkomst voorzien van een of meer foto's kan de tester online terugsturen.

14 januari '17

Onderzoek naar omvang geleden schade start

Er zit weinig beweging in het proces. De producent legt elke verantwoordelijkheid naast zich neer. Hij blijft bij zijn standpunt dat er niets mis is met de was. De NBV zoekt naar mogelijkheden voor een ten laste legging. 
Ter onderbouwing doet de NBV beroep op de imkers opgave te doen van schade als gevolg van het gebruik van sjoemelkunstraat in de kasten. Online kunnen gegevens over verloren volken en koninginnen worden gemeld, alsmede hoeveel sjoemelkunstraat men heeft gebruikt en nog in bezit heeft.

21 november '16

NBV stelt leverancier aansprakelijk

Sinds 10 oktober is er achter de schermen het nodige gebeurd. Helaas is er nog geen oplossing voor getroffen imkers.

Het advies blijft al het bewijsmateriaal van sjoemelkunstraat  te bewaren. Zie toevoeging van 3 oktober.

Juridische strijd om fraude begonnen

In volgorde van recent naar ouder:

Op 14 november antwoordt de advocaat van de NBV zijn collega van de Bijenhof. 
In tussenliggende periode is de NBV in het bezit gekomen van de uitslag van de onderzoeken van de NVWA. In een bijenwasmonster van de producent is stearine en palmitinezuur aangetroffen in een gezamenlijk hoeveelheid van 20 tot 30 procent. Er is sprake van forse fraude in geleverd materiaal. 
De NBV stelt hiervoor de producent opnieuw aansprakelijk. Er wordt opnieuw aangedrongen om tot een onderlinge afspraak te komen voor getroffen imkers. 

----------------

De advocaat van de producent reageert op 2/11 op de aansprakelijkheidstelling van half oktober.  Het is niet de schuld van zijn client. De oorzaak van het broedprobleem ligt bij de imker, het weer en ondeugdelijke koninginnen.

----------------

Op 14 oktober heeft de NBV met steun van haar advocaat de producent in Vlaanderen aansprakelijk gesteld voor het leveren van ondeugdelijke kunstraat. Bekend was dat de was is vervuild met stearine (bericht 14 september). Er is gevraagd naar een regeling getroffen imkers schadeloos te stellen.

Praktijktest levert onomstotelijk bewijs

Het ingestelde praktijkonderzoek door een NBV imker is afgesloten. Het bewijs van slecht kunstraat is overduidelijk. 
In een testvolk met een goed leggende, jonge koningin zijn 3 x 2 ramen met kunstraat gehangen van verschillende herkomsten. Onder andere van imkers die op het Meldpunt Kunstraatproblemen hadden aangegeven dat broed niet tot ontwikkeling kwam. Als referentie is raat uit het volk aangehouden en zijn er kunstraatvellen van de imker gebruikt. Hij hergebruikt de was van eigen volken al ca. 20 jaar. Deze kunstraat wordt uitgebouwd zoals je dat verwacht van een dergelijk volk.

In het onderzoek werd onomstotelijk vastgesteld dat de bijen niet lukte keurig gesloten broed te ontwikkelen op het monster gewalste kunstraat. Dat monster was afkomstig van een grote kunstraat producent in Vlaanderen. Dit bedrijf produceert voor de meeste Nederlandse leveranciers aan imkers. Aan het Bijenhuis is gewalste kunstraat geleverd en doorverkocht. 

10 oktober '16

Meer duidelijkheid

Alle sporen wijzen richting een kunstraatproducent in Vlaanderen. De meeste imkerwinkels in ons land kopen daar hun materiaal in. De Belgische Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu (FOD), pakt de zaak grondig aan. In Nederland is de NVWA (Voedsel- en Warenautoriteit) betrokken, maar laat over de onderzoeksresultaten niets los. 

Stearine en zeep

Vanuit België komen voortgangsberichten. Te beginnen met een informatieve bijeenkomst die op 14 september plaatsvond in Brussel. De NBV was daar ook aanwezig. Op 15/9 werd een melding aan alle leden gezonden. 
De onderzoeken wijzen uit dat de gebruikte bijenwas is bijgemengd met meer dan 10% stearine en dat er mogelijk een verkeerde zeep is gebruikt in het productieproces van de kunstraat. De zeep zorgt ervoor dat de kunstraat los komt van mal. Zowel de stearine als de zeep kunnen mogelijk nadelig effect hebben op het broed. Verder onderzoek moet uitwijzen hoe en in welke mate. 
Lees het verslag >>

Was bewaren

Op 3 oktober stuurt de FOD het bericht waarin wordt gemeld om welke partijen kunstraat het vermoedelijk gaat. Daarbij het dringende advies alle was te bewaren die in de periode februari 2015 - september 2016 is aangekocht. Ook de uitgebouwde kunstraat uit die periode bewaren en niets omsmelten.
Lees het bericht >>

Schade in omringende landen
In Duitsland kampen imkers met hetzelfde probleem. Ook uit Frankrijk komen vergelijkbare geluiden. 

Bekijk het relaas van een getroffen Duitse imker >>

1 augustus
Het ‘Meldpunt kunstraatproblemen’: de sterfte van eitjes/larven op nieuwe kunstraat, is van 1 tot 11 augustus opengesteld om duidelijkheid te krijgen over het probleem. Uit de ruim honderd reacties (de nodige met foto’s) hebben we een goed beeld van het probleem gekregen.
We weten bij welke firma’s de kunstraat is aangeschaft en die leiden ons naar bronnen.