Blog categorieën

18-02-2019

10. Eerste helft mei: het maken van een vlieger of veger

Waar en hoe ontwikkelen zich jonge koninginnen?

Door het snel groeiende volk wordt het broednest in april en mei steeds groter en belegt de koningin uiteindelijk ook de randen van het broednest. Ze bouwt het broednest op in de vorm van ovale cirkels, waarvan de omtrek steeds groter wordt. Juist aan de randen van het broednest hebben de huisbijen speeldopjes gebouwd. Die dopjes vormen grotere, naar beneden hangetje wiegjes waaruit uiteindelijk nieuwe koninginnen geboren zullen worden. Deze speeldoppen worden tijdens het leggen van de buitenste randen van het broednest voorzien van een eitje, vanaf dat moment spreken imkers over zwermcellen. Als alles meezit dan worden uit deze eitjes na drie dagen koninklijke larfjes geboren, soms worden de eitjes echter geruimd. Aangezien de larfjes in deze naar beneden hangende cellen koninginnengelei gevoerd krijgen, ontwikkelen deze larven zich niet tot werksterbijen maar tot koninginnen. De prinsessenlarven ontvangen wel tien keer vaker voer dan werksterlarven. 

Van ei tot koningin in 16 dagen

Het groeitempo neemt extreem snel toe zowel door de kwaliteit van het voer alsook de tienvoudige voerfrequentie van deze prinsessenlarven. Zestien dagen na het leggen van het eitje wordt de koningin geboren. Echter..... de imker constateert tijdens zijn controles de belegde zwermcellen en breekt deze vaak weg teneinde een natuurzwerm te voorkomen. Sommige imkers laten de zwerm afkomen en hopen dat ze de zwerm op tijd ontdekken en kunnen huisvesten in een nieuwe bijenwoning. Zodra de eerste zwermcellen gesloten zijn, zal de voorzwerm met oude koningin met mooi weer de kast verlaten.

Ingrijpen in het zwermproces?

Dit natuurlijke proces impliceert vaak overlast voor de stedelijke omgeving en de kans op het verlies van een grote bijenzwerm is groot. Vandaar dat imkers vaak ingrijpen tijdens het ontstaan van zwermdrift. Zodra de eerste zwermcellen voorzien zijn van eitjes of larven, dan maakt de imker een broedaflegger of kunstzwerm. Een broedaflegger is niets anders dan het afleggen van twee of drie ramen met hoofdzakelijk gesloten broed en opzittende bijen in een andere vijf- of zesramer. Hiermee kan de zwermdrift mogelijk over zijn, maar dat hoeft niet, want er loopt nog steeds veel broed uit en de koningin is ook nog aanwezig in het zwermrijpe volk. 

Een kunstzwerm beeindigt de zwermdrift

Een definitief einde aan de zwermdrift maak je met een vlieger of veger, hierbij wordt de koningin met een behoorlijk aantal bijen in een andere kast gehuisvest. Zonder koningin kan het oude volk niet meer zwermen. 

Het maken van een vlieger

De eenvoudigste manier van het maken van een kunstzwerm is het maken van een vlieger. Deze methode heeft grote voordelen ten opzichte van het maken van een veger. Bij de vlieger wordt de oude kast - na het vinden van de moer - 2 a 3 meter verplaatst. Op de oude plek komt een nieuwe broedkamer met bodem te staan, waarin twee uitgebouwde ramen met bijen uit de oude kast in het midden gehangen worden aangevuld met 8 ramen met kunstraat. Van de uitgebouwde ramen mag er eentje open broed bevatten, geen gesloten broed want dat bevat juist 60% van de reproducerende varroamijten. De moer wordt tussen de twee uitgebouwde ramen losgelaten, vervolgens leg je daarop het moerrooster en de bestaande honingkamer(s) van de oude kast. Op deze kast zullen de vliegbijen uit zichzelf terugkeren en de vlieger heeft daardoor de juiste sterkte en zal volop doorgaan met het halen van nectar. De vlieger krijgt dus het moerrooster en de honingkamers van de oude kast (niet vergeten!). De mijtenpopulatie zal gereduceerd worden, omdat er tijdelijk geen mijten geboren kunnen worden (er is geen gesloten broed). Beide kasten zullen in de maand mei voldoende voer hebben. Tegen de zomerdracht zijn beide volken weer sterk genoeg.

Het maken van een veger

Bij het maken van de veger zul je de nieuwe kast, die naast de oude plek komt te staan, zelf als imker moeten voorzien van bijen. Dat is een vervelend klusje, waarbij het lastig is de juiste hoeveelheid bijen in de nieuwe kast te krijgen. Je weet dat de haalbijen weer terug vliegen naar de oude plek, maar je weet niet goed hoeveel jonge bijen er achter blijven in de nieuwe kast. Dat weet je wel wanneer je de veger enkele kilometers verplaatst. Maar vaak heb je geen tweede standplaats. Je loopt dus bij de veger het risico dat deze net iets te sterk of te zwak wordt. Te sterke vegers zouden na zes weken weer kunnen gaan zwermen met de oude moer. Bij de veger moet je ook zelf gaan voeren, want je raakt indien je de kast op de bijenstand laat staan, al je haalbijen kwijt. Verder heb je voor de veger ook twee uitgebouwde ramen met eventueel uitsluitend open broed nodig. De veger mag je ook een voerraam meegeven, vanwege het gebrek aan haalbijen. Zorg dat het oude volk na het maken van de vlieger of de veger geen belegde zwermcellen meer heeft. Dit geldt natuurlijk ook voor de twee ramen met bijen, die je in de vlieger of veger hebt gehangen.

De voordelen van een vlieger vergeleken met een veger

  1. De (haal)bijen verplaatsen zich zelf van de oude kast (de afvlieger) naar de nieuwe kast (de vlieger), je hoeft er niets aan te doen;
  2. De vlieger krijgt alle vliegbijen/haalbijen en daarom hoef je deze in tegenstelling tot de veger niet te voeren;
  3. De vlieger is altijd van voldoende sterkte, terwijl een veger vaak net te zwak blijkt te zijn geworden omdat de haalbijen weer terugvliegen op dezelfde bijenstand naar de oude kast;
  4. De vlieger gaat volop nectar halen en omzetten naar honing, omdat er geen of nauwelijks larven te voeden zijn.

Het verzorgen van het oude volk zonder koningin

Vervolgens kun je dertien dagen later in het moerloze volk doppen breken, die ontstaan zijn vanuit redcellen en de jonge moeren in laten lopen. Daarover meer in het volgende blogbericht. 

In onderstaande video geef ik uitleg over het maken van de vlieger.  

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt

 

 

Deel dit bericht

« terug naar overzicht

Reacties

  • H v Veldhuisen

    28-02-2020 om 22:00

    Ben, bij het maken van de vlieger, moet de kast met koningin en de twee ramen ook niet enkele ramen met voer mee krijgen ?? Of voer je ze suikerwater ( omdat de honingkamer op de oude plaats blijft staan ?
    Gr Henk

    Henk, de nieuwe kast komt op de oude plaats te staan met hier bovenop een moerrooster en de oude honingkamers. Zie midden in de tekst van het blogbericht. Ze hebben dus voldoende voer. Groet, Ben

  • H v Veldhuisen

    02-03-2020 om 16:17

    Ben, ik was niet duidelijk, ik bedoelde de kast, bij het maken van een vlieger, die enkele meters verplaatst wordt , die heeft toch geen voer ( honingkamer blijft op oude plaats staan )
    Vr gr Henk

    Henk, de afvlieger met broed wordt verplaatst. Aangezien je een vlieger maakt tijdens of aan het eind van de voorjaarsdracht zit er ook om het broednest van de afvlieger zeer veel honing. Om die reden hoeft zowel de vlieger als de afvlieger voorlopig niet gevoerd te worden. Groet, Ben
    PS ik ga er wel vanuit dat er op jouw locatie ook van een goede voorjaarsdracht sprake is.

  • Henk

    04-03-2020 om 09:52

    Ben, nu helemaal duidelijk

  • Henk

    06-03-2020 om 20:36

    Hallo Ben, even een andere vraag: heb twee toplatten kasten gemaakt. Wil hier volkjes uit zesraams kastjes in doen !! Hoe pak ik dit het beste aan ?
    Alvast bedankt voor al je duidelijke en boeiende onderwerpen , gr Henk

    Henk, je zult de ramen moeten ontdoen van de zij- en onderlatten en daarna overhangen naar een TBH.
    Zie: 1) https://youtu.be/VhbVl9jQAHU
    2) https://youtu.be/T2pTMRdLT7o

    Succes met dit leuke klusje. Groet, Ben

  • Henk

    10-03-2020 om 16:02

    Ben, als je in de buurt bent mag je me wel effe helpen

  • Bert Haver

    06-05-2020 om 23:06

    Ben,
    Wanneer er slecht weer wordt verwacht zal er toch niet genoeg voer binnen komen?

    Bert, de vlieger houdt de honingkamers met inhoud en in het hoofdvolk (de afvlieger) zit ook veel reservevoer uit het voorjaar. Dus komen ze niets te kort voor een periode van 3 weken. Daarna kun je deels de honing afnemen. Groet, Ben

  • Maurice Scheltens

    10-05-2020 om 15:13

    Hallo Ben, ik heb afgelopen donderdag een veger gemaakt.
    Is het verstandig om tussendoor te checken of ze de nieuwe red cellen hebben gemaakt (en dat ik niet per ongeluk een oude (speel)dop over het hoofd heb gezien).
    Of pas de 12/13 dag open maken?

    Maurice, als je 1 belegde zwermcel overgeslagen heb, is het niet erg. Maar meerdere kan weer leiden tot nazwermen. Ik zou me niet druk maken en gewoon op de DERTIENDE dag doppen controleren en breken. Misschien zijn ze al open gebeten en hoef je niks meer te doen. Groet, Ben

  • Harry

    08-12-2020 om 11:48

    Ben,
    Kan ik de kast, waar de bijen van afgevlogen zijn, de volgende dag in de avond verplaatsen naar een andere stand ?
    Groet, Harry.

    Harry, wanneer de weersomstandigheden in de afgelopen 24 tot 48 uur gunstig waren voor het afvliegen dan kun je gerust de afgevlogen kast verplaatsen naar een andere bijenstand. Met ongunstig weer moet je iets langer wachten.
    Groet, Ben

  • Korneel

    17-04-2021 om 21:06

    Dag Ben,

    als ik een aflegger maak, mede met als doel op een 'propere' manier aan varroabestrijding te doen, is volgende methode dan ok?
    1. Koningin zoeken en in zesramer overbrengen
    2. Voldoende opzittende bijen meeleveren, alsook voeding voorzien
    3. Geen gesloten broed, alsook geen ramen met eitjes, larven.

    Op deze manier wordt het oorspronkelijke volk moerloos, en is er eventjes een broedstop met mijtenreductie als gevolg én duurt het toch ook eventjes tegen dat er daar ook weer gesloten broed is.

    Ik twijfel of ik met de koningin toch geen eitjes zou meegeven.

    Ha Korneel, je kunt een koninginnenaflegger (veger) wel een raam jong open broed meegeven. Eventueel kun je dat raam later wegnemen als vangraam. Groet, Ben

  • Henny

    04-05-2021 om 20:30

    Hallo Ben,

    bij de vlieger zet je de kast met het oude volk, nu zonder koningin, 2 a 3 meter verderop. Kan ik deze na enige tijd ook weer stukje voor stukje terug "wandelen" tot naast de vlieger? hoeveel tijd denk je dat ik daar tussen moet laten

    Ha Henny, op dagen met goed vliegweer kun je de afvlieger iedere dag 50 cm verplaatsen. Dat gaat dus best snel. Groet, Ben

  • Roel

    04-05-2021 om 22:14

    Dag Ben,

    Kan ik het stamvolk, direct na het maken van de vlieger, 3km verder plaatsen? Ik wil dit volk op een nieuwe standplaats zetten.

    Mvg,
    Roel

    Ha Roel, wacht svp 2 dagen met mooi weer zodat de bijen uit de afvlieger (jouw stamvolk) zijn afgevlogen op de vlieger met moer. Daarna mag je dit volk verplaatsen. Niet pas na een week vervoeren want dan verniel je de inhoud van de moerdoppen. Groet, Ben

  • Marianne

    07-05-2021 om 13:15

    Hallo ben,
    Wij hebben een kist met een dik volk dat momenteel zwermcellen heeft gemaakt. We willen hier morgen een vlieger van maken. Is het mogelijk om de zwermcellen in de afvlieger te laten zitten zodat de koningin hieruit geboren gaat worden?

    Ha Marianne, zeker dat kan. Je houdt alleen een kleine kans op nazwermen. Dit kun je dit weer voorkomen door te luisteren naar de tuter. Zodra je die hoort, kun je de andere redcellen wegbrengen als de bijen ze nog niet open gebeten hebben. Groet Ben

  • Marianne

    10-05-2021 om 13:53

    Hoi Ben,
    Bedankt voor de snelle antwoord. We hebben de vlieger gemaakt maar konden geen koningin vinden. Gisteren hebben we beide kisten gecontroleerd en heel toevallig viel mijn oog in de afvlieger op een nieuwe koningin. Er zitten ook nog wat redcellen die nog gesloten zijn in de afvlieger, die moeten we openen? In de vlieger zijn ook wat redcellen aanwezig. Ik begrijp dat we nu wachten tot we de Tuter in de vlieger horen. En dan ook daar de redcellen breken, of gewoon laten voor wat het is.

    Ha Marianne, je hebt in de afvlieger de moer gevonden, zeg je. Die hoort in de vlieger te zitten, NIET in de afvlieger! In de afvlieger tref je redcellen aan, ik neem aan dat je zwermcellen bedoeld.

    In de vlieger zie je redcellen, tja dat komt omdat daar de moer had moeten zitten. De vlieger is dus de kast ontdaan van alle broedramen (op 1 na) die op de oude plaats staat.

    Misschien moet je het maar zo laten. Maar wel alle zwermcellen in de afvlieger (met moer bij jou) direct verwijderen. Geef ze ook een HK. En in de vlieger moet je op dag 13 de doppen breken. Groet, Ben



  • Marianne

    10-05-2021 om 19:04

    Hoi Ben, de moer is een nieuwe, de oude was gemerkt en deze niet. Zij zal dus nog geen eieren leggen. Dan zal zij toch niet willen zwermen? Was het misschien een stille moer wissel in de oorspronkelijke kist en hebben we daarom de oude moer niet kunnen vinden. Dan waren het geen zwermcellen maar toch redcellen. We laten alles maar even zoals het nu is en zullen zien wat er in de komende dagen staat te gebeuren. In beide kisten zitten in ieder geval genoeg bijen en ze zijn lekker aan het werk.

  • Michel

    11-05-2021 om 23:47

    Dag Ben,
    Ten eerste dank voor alle fijne filmpjes. Zelf heb ik altijd veel moeite om de moer te vinden om een vlieger te maken. Is het een optie om op de locatie van de oude kast de nieuwe te zetten met een paar uitgebouwde ramen en na een dag in de oude kast de moer te zoeken en deze terug zetten?
    Nu maak ik regelmatig broedafleggers.
    Alvast bedankt voor je reactie.
    Groeten,
    Michel.

  • Ben de blogger

    12-05-2021 om 08:28

    Ha Michel, de afgevlogen bijen zullen vanwege het ontbreken van broed geen binding voelen met de kast, dus zullen ze deels vervliegen of aan de buitenkant gaan zitten. Je kunt een raampje open broed in de nieuwe kast hangen. Maar dan gaan ze redcellen optrekken. Dat is ook weer niet de bedoeling want je wilt de moer uiteindelijk vinden en terug plaatsen in de nieuwe kast.
    Beter is om een zuigeling te maken wanneer je de moer nooit kan vibden. Ik zal hieriver nog wel een blogbericht schrijven. Groet, Ben

  • Nicole

    06-06-2021 om 19:48

    Hoi Ben,
    Ik heb 3 weken geleden een veger(B) gemaakt, vervolgens 12 dgn geleden vier redcellen over gehouden in de oude kast (A).
    De veger (met de oude koningin) staat naast deze kast en heb ik meteen afgesloten (met voldoende voer en suikerwater) Helaas heb ik nog geen nieuwe eitjes gezien, noch een koningin kunnen vinden (in kast A)
    Moet ik de gesloten kast (B) gesloten houden tot ik eitjes/koningin zie in de grote kast (A)? Of mag ik hem inmiddels wel openen en de veger in een nieuwe kast overzetten? En komt het oude volk (A) dan niet alsnog naar de oude koningin? Ik hoop dat ik duidelijk ben met mijn vragen ;-)

    Ha Nicole, wie heeft jou geleerd om de veger af te sluiten? Dat moet je nooit doen. Dit is echt niet goed. Bijen zijn honkvast en verlaten hun kast/standplaats niet om naar de veger te vliegen.

    Je bent veel te vroeg met je controle naar eitjes. Je had op dag 13 (niet op 12) de redcellen moeten breken nadat je de tuter gehoord hebt. Na het breken moet je zeker drie tot vier weken wachten met de controle. Je moet dus nu nog anderhalve wachten met controles. Eerdere controles kunnen de jonge moer in theorie schaden. Groet, Ben

  • Jan T

    15-04-2022 om 11:04

    Hoi Ben,
    Graag wil ik een (andere) beginnend imker helpen aan een bijenvolk vanuit mijn sterke volk, waarbij hij zijn volk naar een andere stand (>5 km) mee wilt nemen.

    Wat is jouw advies hoe dit het beste aan te pakken: een broedaflegger, veger of vlieger maken? En wanneer zou je dit doen, om de eigen honingopbrengst zo weinig mogelijk te beperken?
    Alvast bedankt!

    Ha Jan, in principe zou ik wachten tot er zwermcellen met larven aangetroffen worden in jouw volk en dan een broedaflegger met 2 ramen broed, een raam voer aangevuld met ramen kunstraat in een zesramer maken en direct meegeven. Leg er ook een pak suikerdeeg op.
    Komen er voorlopig geen zwermcellen dan kun je wachten tot met de bloei van de meidoorn de voorjaarsdracht afgesloten wordt. Daarna kun je kiezen uit een veger of broedaflegger meegeven. Beiden zijn een mooi begin voor een startende imker. De veger is al kant en klaar met moer. Bij de aflegger moeten er nog doppen gebroken worden op dag 13. In beide gevallen na het verhuizen er een pak 2,5 kg suikerdeeg opleggen. Dat ondersteunt de voorspoedige ontwikkeling. Groet, Ben

  • Jan T

    15-04-2022 om 12:55

    Dank voor de snelle reactie!
    1. Geef jij dit nieuw op te zetten volk dan ook een (of meerdere?) zwermcellen mee? Of kunnen de bijen vanuit de 2 ramen met gesloten broed nog redcellen aanzetten?
    2. Gezien er geen zesramer voor handen is, wordt het in een 10-ramer. Verandert dit nog iets in de aantallen ramen, of blijft het 2 ramen broed, 1 raam voer en dus 7 ramen kunstraat?
    Nogmaals bedankt!

    Ha Jan, beter om meerdere zwermcellen mee te geven, dat geeft een voorsprong. Bij een tienramer zou ik 3 of 4 ramen broed meegeven, of met 2 sluitborden de kast verkleinen tot 6 ramer. Groet, Ben

  • Jeroen

    19-04-2022 om 15:52

    Hoi Ben,

    Veel dank voor je blogs! Ik ben gewend om vegers te maken, maar lees nu dat jij veel voordelen ziet aan een vlieger ipv een veger. Hoe zit het wat jou betreft met de huisbijen in een vlieger? Je geeft een vlieger immers maar weinig bijen mee, en wat er van het oude hoofdvolk afvliegt is toch het oudere spul, zijn er dan wel genoeg bijen in de vlieger om het jonge broed te verzorgen? Of gaan de oudere bijen dan toch weer in de verzorgingsmodus?
    Groet!

    Ha Jeroen, het laatste wat je zegt is het geval. Dus veel vliegbijen worden verzorgingsbijen. Voorzover het nodig is want er is geen broed in het begin. Groet, Ben

  • Maurits Campert

    10-05-2022 om 10:12

    Hallo Ben, dank voor al je uitstekende heldere uitleg.
    Wat ik alleen als beginner nog niet begrijp: wat te doen als je een ongemerkte koningin in een groot volk niet kan vinden...in twee opsplitsen en zien in welke helft redcellen worden opgetrokken? Graag advies hoe te handelen als extensief imker i.o. zonder honingoogsten. Wellicht staat de oplossing al ergens?

    Ha Maurits, probeer de volgende aanpak eens: neem een bk met 8 ramen kunstraat en plaats in het midden 2 ramen open broed. Zet deze bak aan het eind van de middag of avond bovenop de bovenste bk. Ga de volgende ochtend zoeken op die twee ramen open broed van de opgezette bk. 90% kans dat je de moer daar vindt. Groet, Ben

  • Maurits

    11-05-2022 om 21:38

    Dank Ben.
    Wat een slim plan. Lijkt op zuigeling van onze Belgische collegae....
    Kunnen we een koningin dan toch foppen?

  • Harry B

    29-10-2022 om 16:50

    Hallo Ben,
    Lees je blogs altijd met veel interesse en leren hier iedere dag weer wat meer door.
    Echt super.
    Hierbij een wat late reactie maar voor aankomend voorjaar nog ruim op tijd.
    Las in de een na laatste post van Maurits jou antwoord.
    Hier staat dat je 8 ramen kunstraat plaatst.
    Zijn dat uitgebouwde kunstraten?

    Groet Harry

    Ha Harry, ramen kunstraat bevatten echt uitsluitend kunstraat. Groet, Ben

  • Harry B

    29-10-2022 om 17:58

    Bedankt Ben.
    Gaan we aankomend jaar proberen.

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.
« terug naar overzicht