Blog categorieën

06-02-2019

18. November/december: oxaalzuur druppelen of sublimeren

Het dessert van de varroabestrijding

Het driestappenplan van de varroabestrijding, ook wel het driegangenmenu genoemd, wordt afgesloten met het dessert. Het dessert bestaat uit het druppelen met een oxaalzuursuikeroplossing of het sublimeren van oxaalzuurkristallen. Negentig procent van de behandelaars past de druppelmethode toe. Deze methode is veiliger voor de imker, doch mag slechts eenmalig toegepast worden op de bijen. Meermalig druppelen met een suikerhoudende oxaalzuuroplossing leidt tot directe schade aan de bijen vanwege opname van de vloeistof. 

Pas de methode uitsluitend toe in broedloze perioden. Pas deze methode met suikerwateroplossing dus nooit toe in de zomer. Het vernevelen in de zomer van zwermen e.d. gebeurt met een 3% wateroplossing van oxaal zonder suiker om opname in de maag te voorkomen! 

De meest effectieve behandeling

Gezien de effectiviteit van 90% werken deze beide methoden zeer goed. Dit is te danken aan het feit dat er in november en in de eerste helft van december geen of nagenoeg geen broed meer aanwezig is waarin de mijten zich schuil kunnen houden.

Late herfst behandeling

Aangezien de winter officieel op 21 december begint en er vanaf die datum ook weer een begin van een broednest kan ontstaan, noemen we deze behandeling in de periode van eind november/begin december tegenwoordig ook wel de 'late herfst behandeling', overeenkomstig de naamgeving in andere landen. In Duitsland is het zelfs verboden om deze behandeling later dan 1 januari uit te voeren. Belangrijk is om deze behandeling in zijn juiste context te zien. Deze behandeling zal er zeker niet voor zorgen dat zwaar besmette volken de winter overleven, hun lot staat al vast. Het belangrijkste doel is om de restbesmetting, overgebleven na de zomerbehandeling verder te reduceren zodat de volken, zo schoon mogelijk  beginnen aan het volgende bijeseizoen. Het is dus een preventieve behandeling om een te sterke mijtenexplosie in de loop van het komende jaar te voorkomen. 

Selectief bestrijden

Mocht de mijtenbesmetting in november al behoorlijk laag zijn - dit is het geval wanneer er maximaal gemiddeld 1 mijt per dag op de schuiflade valt - dan kan de late herfstbehandeling gerust overgeslagen worden. De meetperiode moet tenminste 5 aaneengesloten dagen zijn. Dit selectief bestrijden wordt ook wel Integrated Pest Management (IPM) genoemd. 

De werkwijze met druppelen

Voor de druppelmethode heb je 5 a 6 ml handwarme oplossing per straatje bijen nodig. De buitenste verkleinde straatjes tellen niet mee en mogen niet behandeld worden. Dus heb je zes volwaardige straatjes en twee kleine buitenste straatjes (totaal 8 straatjes) dan druppel je 6 x 5 ml is ongeveer 30 ml oxaalzuursuikerwateroplossing. De maximaal te geven hoeveelheid per volk is 50 ml. Je druppelt alleen in de straatjes waar de bijen zichtbaar zijn. Soms zit de wintertros tussen twee broedkamers in, dan zul je moeten kiepen (zie video). Bij het kiepen hoef je alleen maar in de onderste bak te druppelen, dus geen dubbele dosering! De bijen verspreiden het oxaalzuur zelf in de wintertros. Het druppelen doe je bij temperaturen tussen de min tien en maximaal plus vijf graden. Houd de buitentemperatuur goed in de gaten, het is echt belangrijk voor de effectiviteit dat de bijen redelijk vast op de wintertros zitten. De druppelmethode  met oxaalzuur of VarroMed mag slechts eenmalig toegepast worden in december anders schaadt het de bijen. 

NB behandel zeer zwakke volkjes (3 straatjes en kleiner) maar niet, ze koelen te snel af en overleven daardoor de behandeling meestal niet.  

De bereidingswijze

Een oxaalzuuroplossing maak je door 600 gram kristalsuiker op te lossen in 600 ml handwarm water (bij hard kraanwater gedeminiraliseerd water gebruiken, dit is te koop bij de bouwmarkt) en daar vervolgens 35 gram oxaalzuurdyhidride kristallen aan toevoegen en oplossen. Tegenwoordig mogen formeel uitsluitend de producten Oxuvar, Oxybee en VarroMed gebruikt worden. Denk weer aan rubber handschoenen en een P2 mondkapje. Je kunt ook VarroMed toepassen, want dat middel is ook geschikt voor de late herfstbehandeling.  

Oxaalzuuroplossingen en VarroMed zijn slechts beperkt houdbaar. Let hierbij vooral op de bijsluiter. Oxaalzuur en VarroMed dien je in de late herfst slechts eenmalig toe te passen. 

Vergassen van oxaalzuurkristallen (sublimeren)

Sublimeren is meer specialistenwerk en vraagt aanvullende gereedschappen en beschermingsmiddelen. Voor een goede uitrusting moet je rekenen op zo'n 500 euro. De toepassing waarbij 1 of 2 gram (1- of 2-baks bezetting) oxaalzuurkristallen (Varroxal is de productnaam) via verhitting bij 157 tot 189 graden Celsius overgaan in gasvorm, wordt toegepast vanaf 6 graden, waarbij de wintertros losser zit, zodat het gas tussen de bijen kunnen komen. Dit laatste is voor de effectiviteit zeer belangrijk. Gezien het gevaar van vrijkomende damp is een degelijk gezichtsbedekkend gasmasker een vereiste. 

Het is zeker niet aan te bevelen deze behandeling meervoudig toe te passen met als doel alle mijten tot nul te reduceren. Dat heeft geen enkele zin, bovendien geef je de bijen op deze wijze nooit de kans om zelf met de mijten af te rekenen. 

In Nederland officieel toegestane middelen

Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (het CBG) houdt een lijst bij met de offieel toegestane middelen voor honingbijen. Deze kun je via DEZE LINK vinden. Denk eraan dat de overige middelen niet toegestaan zijn als diergeneesmiddel, in Nederland wordt de toepassing nog tot 2027 gedoogd dat wil zeggen oogluikend toegestaan. 

Registratieplicht varroabestrijding 

Volgens de Europese wetgeving is het verplicht iedere varroabehandeling te administreren. Houd dus een register bij van alle behandelde volken, inclusief het gebruikte middel en de dosering. Dit register moet minimaal 5 jaar bewaard worden. 

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt

 

 

Deel dit bericht

« terug naar overzicht

Reacties

  • Rob Hofland

    02-12-2019 om 10:43

    Hallo Ben, je noemt de effectiviteit van de druppelmethode 90%.
    Is de effectiviteit van het zg. sublimeren ook bekend in een percentage?
    Gr. Rob

    Rob, dat is een paar procent effectiever, dus ongeveer 95%. Overigens hebben de omstandigheden ook nog een plus/min invloed, met name de buitentemperatuur. Het verschil in overblijvende mijten na de ene of de andere behandelwijze is verwaarloosbaar. Groet, Ben

  • Lineke

    02-12-2019 om 11:06

    Hallo Ben, Ik heb gisteren de bijen met VarroaMed behandeld. Rechtstreeks uit de fles. Maar na weging bleek dat ik maar 16 gram gebruikt had, terwijl dus 25 - 30 ml nodig was (5 - 6 volledige straatjes). Ik heb dus te weinig toegepast. Kan ik de behandeling dan nogmaals herhalen? Omdat het geen pure oxaalzuur is? Of nu maar gewoon wachten tot het voorjaar en de bijen niet nogmaals storen?
    Ik hoor weer graag je advies.
    Groet, Lineke

    Lineke, ik zou de behandeling niet herhalen, want in VarroMed zit ook suiker (de concentratie is niet bekend bij mij). Aangezien deze behandeling meer preventief is dan curatief, is deze behandeling niet levensreddend voor de bijen. Dus voor het moment nu minder belangrijk. Groet, Ben

  • Marco de Nood

    02-12-2019 om 15:59

    Druppelen dus tussen min vijf en plus vijf graden. Moet ik dan nog even wachten? Eigenlijk wil ik komend weekend mijn volken gaan druppelen, maar dan geven ze nog negen graden op. Aan de andere kant wil ik ook niet langer wachten, of is dit toch verstandiger?

    Marco, dinsdag, woensdag en donderdag lijken de beste dagen deze week. Maar als er geen zon voorspeld wordt, kun je 's morgens vroeg om 9.00 uur prima druppelen. Bijen reageren sneller op zonlicht op een dag met 7 of 8 graden. Bij bewolkt weer blijven ze uiteraard binnen op de wintertros. Voor komend weekend zit er hier geen zon in de voorspelling. Gewoon lokale voorspelling in de gaten houden en 's morgens vroeg druppelen, mis de zon weg blijft. Groet, Ben

  • Sytze

    02-12-2019 om 19:28

    Ben, is Varrofix aan te raden?

    Sytze, naar mijn mening niet. Het product is een kruidenpreparaat gericht op de gezondheid van bijen en broed. Echter het bestrijdt de mijten niet. Bovendien staan er veel onjuistheden op de website van de producent, bijvoorbeeld een varroamijt heeft 4 poten. Als je zo weinig van de biologie van de mijt weet (een mijt heeft 8 poten), hoe kun je deze parasiet dan goed bestrijden? Uiteraard hebben kruidenpreparaten invloed op de smaak van honing. Deze producent beweert dat je het product altijd kan inzetten. Uit voorzorg moet je geen enkele stof toevoegen tijdens de dracht. Dus niet gebruiken, zonde van je geld.
    Gebruik gewoon oxaalzuur. Oxaalzuurkristallen zijn goedkoop en effectief en gezien hun voorkomen in rabarber, snijbiet etc in ieder geval geen vreemd middel in voeding. Groet, Ben

  • Banier

    03-12-2019 om 08:45

    Goedemorgen Ben,
    De oxaalzuur-oplossingen zijn na een jaar niet meer te gebruiken schrijf je, maar de kristallen waarvan je dan weer een oplossing maakt toch wel neem ik aan? Dank voor je antwoord alvast.

    Banier, de oplossingen zijn na 6 maanden al niet meer bruikbaar, maar het witte droge poeder kun je jaren bewaren en gebruiken. Groet, Ben

  • Nico

    03-12-2019 om 09:18

    Beste Banier, let op !
    ik heb mijn bijen een paar jaar geleden behandeld met een suiker / oxaalzuur oplossing die ik over had van het jaar er voor. 24 uur later waren bijna alle bijen ( 4 volken ) dood. het blijkt dat deze oplossing in de loop der tijd veranderd in een giftige oplossing voor de bijen. maak dus gewoon elk jaar een verse oplossing en gooi wat je over hebt weg.

  • Sytze

    03-12-2019 om 11:28

    Beste Ben, bedankt voor je antwoord. Varrofix is een verdamper voor oxaalzuur en geen kruidentoepassing. Wordt aanbevolen door de imkershop.

    Sytze, dat had ik gezien. Maar ik dacht dat je vraag op het product BEE STRONG VARROFIX sloeg, want die vind je als eerste als je googled. De Varrofix-verdamper om oxaalkristallen mee te vergassen, zal wel goed werken. Er zijn vele verschillende soorten in de handel. Groet, Ben

  • Frank

    03-12-2019 om 11:55

    Even een heel andere vraag Ben,
    Ik woon in de Belgische Ardennen waar men nog stroompalen gebruikt in plaats van kabels in de grond.
    Aan de zijkant van mijn huis staat zo een betonnen paal die hol is van binnen met om de 40 cm gaten van ongeveer 20 mm door en door, nu wil het toeval dat er van de zomer een volk in is gaan wonen op ongeveer een hoogte van ongeveer 7 meter, nog enkele meters van de stroomkabels verwijderd.
    Je begrijpt de vraag misschien al wel, is er een manier om dit volk uit deze paal te lokken en te gaan gebruiken ?
    Groet, Frank

    Frank, het grootste bindmiddel voor het volk is het broed. Op het moment dat je ziet dat zo'n zwerm erin trekt, kun je ze er nog uitlokken met een kast en een raam broed. Maar nu ze zelf broed hebben, krijg je ze er niet meer uit. Het lijkt me juist leuk zo'n wild volk. Misschien geeft deze nog een mooie zwerm in mei/juni. Groet, Ben

  • Jan Adrichem

    04-12-2019 om 08:33

    hoi Ben
    bedankt voor al je mooie bloggen. Heel waardevol
    Jan

    Dank je Jan! Groet, Ben

  • Maria

    04-12-2019 om 12:43

    Ik heb maar 1 kast is het mogelijk om kleinere hoeveelheden oplossing te maken. Ik ben geen scheikundige, verandert hierdoor de concentratie? De vraag is dus hoe maak je een oplossing oxaalzuur alleen voor 1 kast?

    Maria, als je in de buurt woont, heb ik nog wel oxaalzuur voor je. Heb je geen collega-imker waar je een spuit met 30 cc kan krijgen of met 30 cc VarroMed? De kleinste hoeveelheid die ik maak is: 300 gram suiker, 300 ml water plus 17,5 gram oxaal. Maar daar heb je al weer een klein en goed weegschaaltje voor nodig.

    Mocht de huidige mijtenval heel laag zijn (1 a 2 mijten per dag), dan zou je ook de behandeling over kunnen slaan. Groet, Ben

  • Maria

    04-12-2019 om 15:11

    Dank je voor meer info. Ik heb nog een beetje VarroMed staan. En dit jaar veel mijten gehad. Ik vroeg mij nog iets anders af. Als je al dit jaar verschillende behandelingen VarroMed hebt gebruikt, is het verstandiger in december een ander product te gebruiken, dus oxaalzuur oplossing. In verband met resistentie van de bij tegen VarroMed in de toekomst. Waarom gebruik jij nu in december oxaalzuur in plaats van VarroMed? Groeten

    Maria, je kunt nu rustig VarroMed gebruiken, want VarroMed bevat ook oxaalzuur. Ik gebruik oxaalzuur omdat mij dat 90 euro scheelt. Oxaalzuur is veel goedkoper. Maar als je toch een fles VarroMed open heb staan van afgelopen augustus dan kun je dat beter gebruiken. Groet, Ben

  • Gabrielle

    09-12-2019 om 13:23

    Beste Ben,
    Ik heb dit jaar voor het eerst oxaalzuur verdampt met de Varrox verdamper. Maar nu vraag ik mij toch af of alle damp wel door mijn hele kast heen is gegaan omdat ik geen ventilator oid bij deze verdamper heb en ik op Dadant imker. Tevens staat er nog een honingkamer onder de broedbak. Wat is jou idee daarover?
    Groeten

    Gabrielle, indien je 2 gram gebruikt hebt dan geeft dit voldoende damp/gassen voor de hele kast. De warme gassen stijgen op, dus gaan ze echt wel door de hele kast en door de bijen in de wintertros. Daar hoef je niet over in te zitten. Groet, Ben

  • Marianne

    27-11-2022 om 08:22

    Beste Ben,
    Ik heb de afgelopen 2 weken de mijtenval 2x met de schuifla gecontroleerd. Er waren bij de 8 kisten alleen op 3 schuifladen 1 a 2 mijten te aanwezig. Is het dan mogelijk de oxaalbehandeling over te slaann? Het beteft hier geen specifiek heteelde volken en ik heb afgelopen zomer 1 maal met mierenzuur behandeld omdat ook toen de mijtenval niet hoog was.

    Ha Marianne, wellicht heeft jouw manier van bijenhouden en/of de eigenschappen van jouw bijen een remmend effect op de mijtenvoortplanting. Ik zou het oxalen dit keer achterwege laten. Groet, Ben

  • Marianne

    29-11-2022 om 17:31

    Hoi Ben, toch nog een vraagje n.a.v. Mijn bovenstaande vraag. Kun je evt ook een halve dosis oxaalzuur geven “als steuntje in de rug”. Of is dit slecht omdat het evt.resistentie in de hand werkt. Of zou ik anders de helft van de volken volledig behandelen. Ik blijf nog een paar weken op mijten controleren en wil dan de beslissing nemen. Behandelen of niet. Maar ik wil natuurlijk niet dat mijn volken ten onder gaan. Ook weer een leerzame spannende tijd.

    Ha Marianne, ik zou uitsluitend de volken, die eind november meer dan gemiddeld één mijt per dag laten vallen, behandelen. Dan met 5 a 6 ml oxaalzuur per straatje en niet in de buitenste straatjes. Groet, Ben

  • Peter berden

    11-07-2023 om 06:29

    Dag Ben, ik wil dit jaar oxaalzuur sublimeren en heb daarvoor startkabels van 6 meter die ik via de autobatterij kan verbinden. Kan dat ook via de transfo van een TL-lamp of ander eenvoudig thuistoestelletje
    Dank peter

    Ha Peter, interessante vraag voor een elektromonteur, maar niet voor een docent bijenteelt. Misschien zijn er ervaringsdeskundige, die meelezen.
    PS varroabestrijding doen mijn kleine vsh-bijen zelf. Daar ben ik dus gelukkig vanaf. Groet, Ben

  • An Janssen

    06-12-2023 om 11:33

    Dag Ben,
    Eigenlijk ben ik benieuwd of je ook vsh volken verkoopt?

    Dag An, ja op een zeer bescheiden schaal en uitsluitend op bestelling. Het zijn dan 6-raams volken met een jonge leggende Buckfast VSH-moer. Het zijn uitsluitend volken op kleine cellen (4,9 mm). Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.
« terug naar overzicht