Blog categorieën

22-08-2025

Broedonderzoek en Varroa Sensitieve Hygiëne

In de onderstaande video zie je een volk dat ontstaan is in mei 2023. De moer in dit volk is een nakomeling van een VSH-koningin van Arista Bee Research. De oorspronkelijke basis voor deze lijn stamt uit Rusland. De Primorskibij is een ondersoort die al vele decennia samengeleefd heeft met de varroamijt. De Primorskibij heeft hierdoor een natuurlijke resistentie tegen de varroamijt ontwikkeld, waardoor mijten en bijen elkaar niet meer het leven zodanig zuur maakten dat de een ten onder gaat aan de ander of andersom. Eind vorige eeuw zijn Primorskikoninginnen vanuit Rusland geimporteerd in Amerika en daar opgenomen in een teelt- en selectieprogramma van de overheid. Aldaar ontdekte onderzoekers waaronder John Harbo dat deze bijen met mijten besmet broed konder traceren en opruimen. Men noemde dat Supressed Mite Reproduction (SMR) later omgedoopt tot Varroa Sentieve Hygiene (VSH). 

Via de Luxemburgse Buckfastteler (hij had voorheen Carnicabijen) Paul Jungels is het sperma van de darren van deze Primorskibij in zijn Buckfastlijnen ingekruisd. Paul is in samenwerking met Arista Bee Research (ABR) verder gegaan met de teelt van VSH-lijnen. In 2019 deed ik een project samen met BartJan Fernhout van ABR om te onderzoeken of VSH positief wordt beinvloed door kleine cellen. Alhoewel dit niet bleek uit het onderzoek vond ik later na afloop van het VSH-onderzoek in de herfst wel veel minder mijten in de volken met kleine cellen. Blijkbaar werd er niet extra hard geruimd in de volken met kleine cellen, maar werd de voortplanting blijkbaar afgeremd en werden de mijtenpopulaties minder omvangrijk. Op grond hiervan heb ik het gebruik van kleine cellen gecontinueerd en zitten al mijn volken sinds 2019 op 4,9 mm raat. 

Omdat open broed de bakermat is van de varroamijt heeft de mijt zintuiglijke sensoren om dikke vette larven op te sporen. Dat kan op basis van geur en warmte, want ogen heeft een mijt niet. Zodra een mijt een cel tegenkomt die herkenbaar is aan de juiste geur en/of warmte van de larf, stapt de mijt over om zich voor te bereiden voor haar voortplanting. Het is begrijpelijk dat grote broednesten meer kansen bieden aan de varroamijten, ze zullen sneller de juiste larf weten te vinden. Darrenlarven voldoen eerder aan de noodzakelijke geurdrempelwaarden van de mijt omdat ze groter zijn en dus meer geur en warmte afgeven.

Dubbele broedkamers met grote broednesten spelen de mijt dus in de kaart, hetzelfde geldt voor de aanwezigheid van veel darrenbroed. De broednesttemperatuur is een andere factor. Grote broednesten verdeeld over twee bakken zijn tijdens koudere dagen of nachten slechter op de gewenste 35 graden te houden. Vooral de buitenkant kan daardoor iets in afkoelen, hetgeen opgevangen wordt door een iets langere broedduur (lees het onderzoek van Hayo Velthuis en Bernhard Kraus). Daar profiteren de mijtenkinderen weer van, de mijtengezinnen brengen dan meer volwassen mijten voort. 

Kortom er zijn dus meer factoren, die de mijtenvoortplanting reduceren. Al deze factoren samen in combinatie met geselecteerde SMR/VSH-bijen leveren de perfecte combinatie op om bijenvolken onbehandeld te kunnen houden. Een voorbeeld zie je in de onderstaande video. In 2023 en 2024 kon ik geen mijten vinden in het broed van dit volk. Het volk had in die jaren een raszuivere koningin. In 2025 is er een wissel geweest naar een dochter (F!), die op de eigen bijenstand is bevrucht. Vanmiddag vond ik 2% mijtenbesmetting in het broed, nog steeds een laag percentage voor eind augustus en een prima uitgangspunt om onbehandeld te overleven en goed te presteren, zoals blijkt uit mijn imkerpraktijk.  

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent koninginnenteelt

Deel dit bericht

« terug naar overzicht

Reacties

  • Frans Maenhout

    22-08-2025 om 15:27

    Beste Ben, gij hebt dus blijkbaar varroatolerante en varroaresistente volken. Ik begrijp niet waarom niet alle Nederlandse imkers bij u larfjes halen om koninginnen te kweken. Ik kweek zelf al lang uitsluitend moeren met larfjes van geselecteerde, eilandbevruchte raskoninginnen maar ik moet nog altijd behandelen om geen wintersterfte te hebben.

    Beste Frans, het is zeker de moeite waard om de mijtval van je volken met p-moeren te monitoren, want in de darrenlijn van Ameland van dit jaar was ook sprake van varroatollerantie, ontstaan door de vsh-aanparingen in de voorgaande jaren. Iedereen zou positief moeten discrimineren op een lage mijtval, en negatief selecteren op de mijtbommen. Vervang deze laatste moeren in het voorjaar en de omgeving profiteert mee van de betere darren. Alleen samen kunnen we dit probleem oplossen en de tijd dringt want nieuwe problemen (tropimijt en kkk) liggen op de loer. Groet, Ben

  • Kees

    25-08-2025 om 12:36

    Beste Ben,

    Afgelopen weekend heb ik de laatste controle gedaan van mijn volken. Nu heb ik 1 volk waar de moer aanwezig is maar er alleen maar darrenbroed is. (Dit is al ruim een maand). Nu is het bijna september en vroeg ik mij af.

    Kan ik de koningin er uit halen en dan de 6ramer toevoegen aan dit volk? Het is een topkast en het barst van de darren ondertussen.

    Vriendelijke groeten, Kees

    Ha Kees, het is duidelijk dat deze moer darrenbroedig is. Ze heeft geen sperma. Dus inderdaad wegnemen die moer. Achter de eerste twee ramen van de topkast ruimte scheppen voor 6 ramen uit de 6-ramer. Zorg dat de moer van de 6-ramer niet op de buitenste ramen loopt, maar ergens binnen in. Ramen in dezelfde volgorde overhangen naar de topkast. Na 10 dagen kun je checken op de aanwezigheid van eitjes. Groet, Ben

  • Mart Peters Venlo

    25-08-2025 om 17:31

    Hoe bereken je ook al weer het PERCENTAGE (%) mijten?
    Ik tel het aantal mijten drie dagen na elkaar op de Varroaplank en hou dan het in de basiscursus aangegeven maximale aantallen aan om wel of niet te gaan bestrijden.
    met vriendelijke groet, Mart

    Dag Mart, wat is het aantal mijten dat je hanteert als grenswaarde voor de bestrijding? Met de dagelijkse mijtenval kun je geen % uitrekenen. Dan kan alleen na broedonderzoek of na de schudmethode. Ik zal die nog wel uitleggen op de 3e terugkom zaterdag van de KT cursus. Groet, Ben

  • Tjeerd

    25-08-2025 om 19:21

    Hi Ben,

    Tijdens het voeren zojuist nog een korte inspectie gedaan! De kast had vorige week erg weinig voer, ik wou zeker weten dat het gegeven voer ook in dit volk gebleven is! Dat is gelukkig zo! Ik ben nog eitjes, larfjes en gesloten broed tegengekomen! Helaas ook de koningin met een deukje in het achterlichaam.. ik heb geen reserve koninginnen, moet ik al opzoek gaan naar een nieuwe koningin, kan het volk beter samenvoegen met een volk waarvan ik de afkomst van de koningin niet ken of gaat ze de winter doorkomen?

    Ha Tjeerd, aangezien je nog eitjes en larven ziet, zou ik haar maar het voordeel van de twijfel geven. Ze doet blijkbaar nog wat ze hoort te doen. Groet, Ben
    ps als de bijen haar niet goed hadden gevonden, was ze al gewisseld. Dat kan nog steeds, maar in september gaat dat meestal nog goed

  • Johan

    30-08-2025 om 15:56

    Beste Ben, mooi bericht! Welke type microscoop gebruik je voor dit onderzoek en voor het overlarven?

    Alvast hartelijk bedankt voor je antwoord!

    Groet, Johan

    Hey Johan, ik gebruik een binoculair oftewel een stereomicroscoop met een vergrotingsfactor 10x van het merk BMS. Deze gebruik ik voor overlarven, broedonderzoek en kunstmatige inseminatie. Deze kost 250 tot 300 euro. Er zijn absoluut betere varianten beschikbaar met ring led verlichting en zoominstelbaar echter daar hangt een dubbel prijskaartje aan vast. Ik zoek nog een sponsor ;-). Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.
« terug naar overzicht