Blog categorieën

09-05-2025

De uitslag van de enquête naar de zwermbeheersingsmethoden

Vanaf half april bereiken de volken een fase, waarin een deel van de volken zorgt voor het voortbestaan van de soort door zich af te splitsen van het oorspronkelijke volk. Dat geeft in het oude volk en soms in de daar nog uit voortkomende nazwermen nieuwe koninginnen, die zich weer kunnen aanpassen aan de veranderende omstandigheden. Tenminste de volken met de nieuwe moeren mogen bewijzen wie het beste aangepast is aan de veranderende omstandigheden.  

Imkers en vooral hun omgeving vinden het zwermgebeuren fascinerend maar soms ook beangstigend of vervelend wanneer de spouw of schoorsteen wordt gekraakt. Bij verre buren van ons liep de honing tijdens een hittegolf langs het behang van de slaapkamer vanwege een zwerm onder het lood van de schoorsteen. 

Uit de onlangs gehouden enquete onder de volgens van het NBV Bijenblog blijkt het volgende:

Bijna 400 imkers (371) reageerden op deze enquete. 

Imkers en hun aantal volken

De helft van de imkers, die reageerden hebben één tot vijf volken. 30 op de 100 imkers heeft vijf tot tien volken, 16 op de 100 imkers heeft 10 tot 25 volken volken en slechts 3 op de 100 heeft tussen de 25 en 100 volken. 80% van de imkers heeft dus minder dan 10 volken. 

Imkers en hun ervaring met bijenhouden

Ruim 31% van de imkers is minder dan 5 jaar geleden begonnen met imkeren, 29% heeft 5 tot 10 jaar ervaring en bijna 40% imkert al langer dan 10 jaar.

De toegepaste zwermbeheersingsmethoden

  • Bijna 6% van de imkers laat de bijen hun natuurlijke gang gaan en proberen de afgekomen zwermen te vangen en te huisvesten. Ruim 90% daarentegen probeert het zwermen onder controle te houden. De wijze waarop is toch verrassend te noemen, maar je mag zelf je eigen conclusies trekken. 
  • Kunstzwermen worden door 30% van de imkers gemaakt, waarbij 15% kiest voor de vlieger en een zelfde groep van 15% voor de veger.
  • De grootste groep imkers kiest voor het maken van broedafleggers, eventueel gecombineerd tot een verzamelbroedaflegger, die weer goed gebruikt kan worden bij de koninginnenteelt.  Deze groep is bijna 44% van de respondenten. 
  • De andere methoden vinden veel minder aftrek. 5% houdt het bij doppen breken, ruim 1% maakt een tussenaflegger, 6% maakt een zuigeling. Die laatste is vooral in trek bij de Vlaamse imkers en vindt soms navolging in Nederland. 

Als alternatieven werden nog genoemd: het demareren, ruimte geven, de Rensonmethode, de TBA (totale broed afname) en de keuze voor het zwermtrage Buckfastras. Genoemde alternatieven zijn feitelijk helemaal geen zwermbeheersingsmethoden. Het demareren werkt weliswaar zwermvertragend, echter Renson heeft niet tot doel het zwermen te voorkomen. Deze imkermethode heeft wel tot doel het broednest te verkleinen tot 30.000 cellen, waardoor het broed beter verzorgd wordt en de bijen langer leven. Het afkomen van een zwerm bij Renson is zeer stressvol voor de bijen, omdat darren en moer kunnen verstikken in het moerrooster. Daarnaast kan de zwerm meerdere dagen achter elkaar afkomen en terugslaan op de kast. 

Zwermbeheersing en ervaringsjaren van imkers

Imkers met 1 tot 10 jaar ervaring maken meer vliegers dan vegers, de groep imkers met meer dan 10 jaar ervaring maken duidelijk meer vegers dan vliegers. De broedaflegger is onder alle ervaringsjaargroepen bijzonder populair, waarschijnlijk vanwege zijn eenvoud en de promotie ondere andere vanuit Duitsland. 

Zwermbeheersing en het aantal volken

Hoe meer volken men heeft des te minder maakt men gebruik van kunstzwermen. Bij kleine imkers tot 5 volken maakt een kleine helft nog gebruik van de vlieger en de veger, maar bij imkers met 10 tot 25 volken maakt 65% van de imkers al gebruik van broedafleggers. 

Het aantal volken en ervaringsjaren van de imker

Het is duidelijk dat met het aantal jaren imkeren ook het aantal volken toeneemt. 

Bij minder dan 5 jaar ervaring heeft 64% 1 tot 5 volken, 26% heeft 5 tot 10 volken en ruim 8% heeft 10 tot 25 volken.

Bij de groep met meer dan 10 jaar ervaring heeft 38% 1 tot 5 volken, ruim 33% heeft 5 tot 10 volken en ruim 22% heeft 10 tot 25 volken. 

U bent dus gewaarschuwd, imkeren smaakt meestal naar meer. Zou het door de honing komen of door die fantastische natuurbeleving en ontspanning?

Bedankt voor jullie terugkoppeling en tot een volgend blogbericht.

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt

 

 

Deel dit bericht

« terug naar overzicht

Reacties

  • Henny Gevers

    09-05-2025 om 23:03

    Waar ik vooral ook benieuwd naar ben is :
    Hoe behandelen mijn collega’s de volken tegen ziektes e.d.

  • Jolanda

    10-05-2025 om 00:37

    Hoi Ben,

    Wat ik me afvroeg: is een vlieger eigenlijk niet hetzelfde als een TBA, waarbij de afvlieger dan de aflegger is? Waarom is het een wel definitief zwermverhinderend en het ander niet? Voor mij is er geen duidelijk verschil.

    Ha Jolanda, een TBA heeft als doel varroamijten te elimineren. Een TBA wordt in de nazomer gemaakt, wanneer het zwermseizoen al lang achter ons ligt. Maar ik begrijp je vergelijking. Groet, Ben

  • Judith

    10-05-2025 om 07:08

    Ik zit jouw video te bekijken; volgens mij heb je veel volken. Controleer jij altijd alle bakken?

    Ha Judith, ik werk volgens het principe van het eenbaksimkeren. Daarbij controleer ik slechts 4 a 5 bk-ramen. Geen belegde doppen, dan gaat de j
    kast weer dicht. Dat levert tijdwinst op. Groet, Ben

  • Ad van Esch

    10-05-2025 om 08:31

    Hallo Ben , verleden jaar had een bewoner mij gebeld, die had een zwerm bijen in een schoorsteen zitten, dat ging mij gemakkelijk om die er uit te halen. had een raampje met open broed, aan een touw gehangen. en zo in de schoorsteen laten zakken. de bijen klommen op dat raampje. en zo wel een paar gewerkt. toen was er de zwerm er uit. gr. ad

    Dag Ad, goede tip. Dank. Broed of een oud broedraam werkt inderdaad als een magneet. Groet, Ben

  • Antonio

    10-05-2025 om 08:56

    Hoi Ben,

    Een broedaflegger is toch ook alleen maar zwerm vertragend? Hoe groot maak je anders die broedaflegger? Of blijf je meerdere broedafleggers maken gedurende het seizoen?

    Als ik belegde zwermcellen met larfjes tegenkom en een broed aflegger maak van 2 ramen voornamelijk gesloten broed + bijen (en verhuis naar andere stand) komt het oorspronkelijke volk bij mij later in het seizoen meestal toch weer in zwermstemming.

    Is het maken van broedafleggers bij anderen genoeg om zwermverhinderend te zijn ipv alleen zwermvertragend?

    Gr Antonio

    Dag Antonio, terechte vragen. In hoeverre een broedaglegger zwermvertragend of zwermverhinderend werkt, hangt af van de genetische zwermtraagheid van het bijenras/volk. Bij mij is één broedaflegger van 3 ramen broed/bijen vaak voldoende om de bijen af te laten zien van zwermdrift. Dat is dan definitief. Soms maak ik een 2e broedaflegger als er direct weer zwermcellen verschijnen. Het is bij mij uitzonderlijk dat er daarna nog een zwerm afkomt. Maar die slaat in de regel terug vanwege de geknipte moer. Groet, Ben

  • Cees

    10-05-2025 om 12:03

    Dag Ben,

    Kwam vandaag 4 gesloten doppen tegen in volk wat gezwermd heeft. Heb de doppen laten zitten.
    Ander volk wel 20st.
    Gaat een volk met 4doppen ook nog zwermen?

    Mvgr. Cees

    Ha Cees, dat maakt de bijen zo boeiend. Vier doppen duidt op een stille wissel, dus zonder zwermen. Blijkbaar is de natuur soms eigenwijs. Mooi toch?
    Wanneer het volk met 4 doppen nog zeer sterk is, kunnen er nog nazwermen volgen. Maar die kans is klein bij een normale bezetting. Dit hangt ook weer af van de zwermtraagheid van het volk. Groet, Ben

  • Margriet

    10-05-2025 om 13:10

    Altijd mooi om ervaringen te lezen en te zien wat er gedaan wordt op gebied zwerm voorkomen. Ik heb een broedaflegger gemaakt bij een buckfast volk omdat het volk explosief gegroeid was. Na een paar dagen heb ik het hoofdvolk overgezet in een topkast. En doopen gebroken. Achteraf bleek het redcellen in aanmaak..kwam er later achter dat in de broedaflegger de koningin rond wandelde en netjes aan de leg was. Het hoofdvolk wil ik graag redden. Kan ik de Q met raampje met opzittende bijen terugplaatsen in t hoofdvolk?

    Dag Margriet, dat zou normaal gesproken goed moeten gaan. Hang dan tegelijk 3 ramen over met in het midden de moer, dus op het 2e raam. Groet, Ben

  • Cees

    10-05-2025 om 21:46

    Dag Ben,

    Ik heb het idee dat broedafleggers veel gemaakt worden uit gemakzucht.

    Met een veger of vlieger moet je sowieso de K vinden, wat betekend dat je haar dus ook al eens heb moeten merken.

    Ik zie veel collega imkes die maar door willen groeien maar er simpel gezegd de tijd niet voor hebben maar ook de tijd er niet voor willen nemen, dus maar broedafleggers maken en ja 1 op de zoveel keer gaat dan perongeluk de K mee.

    Dank Ben voor je blogs en ik bedoel jou zeker niet hoor integendeel

    Dag Cees, waarschijnlijk is het niet kunnen vinden van de moer een belangrijke reden om af te zien van de veger/vlieger. Daarnaast is het niet willen verdubbelen van het aantal volken een zeer belangrijke. BA's kun je makkelijk samen voegen.
    Daarnaast is de veger een typisch Nederlandse vinding. Vanwege de meer wereldse interesse van jonge imkers via internet worden ook gebruiken uit andere landen overgenomen.
    Groet, Ben

  • Ad van Esch

    11-05-2025 om 09:18

    goedemorgen, Ben ik zie op je bijenkasten een val staan heb je al wat van de Aziatische hoornaar gevangen? nu had ik op mijn bijenkasten ook wat vallen gezet. niets gevangen daar in. gr. ad

    Dag Ad, ik heb 3 weken terug 1 AH K gevangen en vorige week had onze buurman 500 m verderop een AH dood gemept in de tuin. Verder zie ik regelmatig een EH door de tuin vliegen. Maar ook zwaluwen. De natuur voorziet zichzelf van voedsel. Dat moeten ze ook wel, want de mens breekt veel natuur weer af. Wie is de grootste bedreiging voor wie? Groet, Ben

  • Leo Hazelzet

    11-05-2025 om 12:06

    Het natuurlijk verloop van een bijenvolk dus ook het zwermen, heeft mijnsinziens ook risico’s. Als de afkomende zwerm geen geschikte behuizing vindt (een holle boom, spelonk, kerktoren etc) zal zo’n volk niet overleven. De mens heeft wat dat betreft het natuurlijk leefgebied voor oa bijen zeer ingeperkt cq ontnomen.
    Ethische kwestie dus, als ik een volk laat zwermen en niet kan scheppen, is het wel de natuurlijke gang maar ook grote kans op sterven.
    Hoe zie jij dat?

    ha Leo, je hebt helemaal gelijk. Onderzoek van Tom Seeley wijst uit dat slechts 1 op de 5 volken, voortgekomen uit een zwerm, de 1e winter overleeft. In onze steden en in de landbouwgebieden kunnen onze bijenvolken nauwelijks overleven zonder onze ondersteuning. Het is triest maar waar. Gezien het gebrek aan natuur zijn het gedomesticeerde dieren geworden. Maar wel hele boeiende dieren, die gelukkig in volkomen vrijheid kunnen leven. Groet, Ben

  • Maarten

    12-05-2025 om 07:53

    Ik denk dat de groep van imkers die het volk hun gang laten gaan ook wat minder genegen zal zijn om de enquête in te vullen (geldt iig voor mij), dus in werkelijkheid is die groep misschien wat groter dan 6%.

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.
« terug naar overzicht