Blog categorieën

05-12-2024

Tien jaar behandelvrij imkeren op kleine cellen

Tien jaar behandelvrij imkeren op kleine cellen

Dit keer een gastblogbericht van Jorgen Munk, docent, hobby-imker en schapen- en geitenhouder:

Volgend jaar imker ik al 10 jaar met een kleine celmaat (4,9 mm)
In 2015 volgde ik de vervolgcursus bijenteelt bij Ben, waar hij me wees op de site van Dee Lusby. Als onderdeel van de cursus moesten we een onderzoek doen. Het verhaal van Dee Lusby wekte mijn nieuwsgierigheid, en met mijn vier bijenkasten wilde ik zelf zien wat er gebeurt bij een overstap naar 4,9 mm celgrootte.
Wat me aansprak in het verhaal, was dat varroabestrijding niet meer nodig zou zijn. Dit vermindert niet alleen de stress voor de bijen, maar bespaart ook kosten en veel tijd. Door raatafstand verkleind van 37 mm naar 32 mm en een compacter broednest die warmer blijft, zou de voortplanting van de varroamijt afnemen (Hayo Velthuis/Bernard Kraus). Werksters komen namelijk tot een dag eerder uit hun cel dan bij de standaard 5,4 mm cellen. Daarnaast wordt geadviseerd om te selecteren op hygiënisch gedrag (VSH), niet te reizen met volken en stress zoveel mogelijk te vermijden.
De eerste stappen
Ik begon met een zoektocht naar kunstraat van 5,1 mm en 4,9 mm. Ik koos bewust voor gegoten kunstraat uit Zweden, omdat dit vormvaster is dan gewalste raat. Het bouwen van 5,1 mm cellen ging soepel; de bijen hadden hier geen moeite mee. De overstap naar 4,9 mm verliep ook zonder problemen, mede omdat dit tijdens een periode met minder dracht gebeurde. Bij een betere drachtperiode hadden de bijen er waarschijnlijk meer moeite mee gehad.
Door regelmatig de varroadruk te meten, merkte ik al een afname bij 5,1 mm cellen, en nog meer bij 4,9 mm. Met slechts vier kasten was dit geen uitgebreid onderzoek, maar de resultaten waren veelbelovend. Ben toonde veel interesse en volgde mijn experiment op de voet. Dankzij de uitgebouwde raten kon ik de overgang naar kleinere cellen verder doorvoeren. De koningin legde probleemloos eieren in de kleine cellen, en de werksters verzorgden het broed zoals gebruikelijk.
Verdere ontwikkelingen
In het tweede jaar stapte ik over naar Dadant-kasten, zodat ik met één broedkamer kon werken. Dit maakte het makkelijker om in één oogopslag het broednest te observeren. Aangezien ik niet reis met mijn volken, is de grootte van de Dadant kasten voor mij geen probleem. De eerste jaren voerden Ben en ik veel metingen uit, zoals het plaatsen van thermometers in de kasten en weegschalen eronder. Hoewel dat interessant was, is het observeren van de bijen uiteindelijk veel leuker.
Aankomend jaar zal ik in een aantal kasten de koningin vervangen, die zal ik zelf telen.
Uitbreiding
Wintersterfte heb ik tot nu toe niet gehad en behandel al die jaren niet tegen varroa. Afgelopen jaar breidde ik mijn aantal kasten uit naar negen. Ik ving enkele zwermen in dorpen in de buurt en plaatste ze direct op uitgebouwde 4,9 mm ramen. Zwermen mét 1 raam broed uit bestaande kasten accepteerden dit zonder problemen. Zwermen zonder een raam broed uit bestaande kasten bleven echter niet zitten.
Resultaten
Afgelopen maand testte ik de kasten opnieuw op varroabesmetting. Bij alle kasten bleef de besmetting onder de 3%. Nu is het afwachten hoe de gevangen zwermen zich volgend jaar ontwikkelen.

Groet, Jurgen Munk. 

Naschrift: in een volgend blogbericht zal ik alle details nog eens op een rijtje zetten, die het behandelvrij imkeren wellicht mogelijk maken.

Ben Som de Cerff, hobby-imker en docent bijenteelt 

Deel dit bericht

« terug naar overzicht

Reacties

  • Patrick

    04-12-2024 om 18:10

    Mooi bericht dank daar voor. Ik ben wel benieuwd naar de huidige koninginnen of deze ook over vsh gedrag/eigenschappen bezitten en in welke mate?

    Gr. Patrick

    Ha Patrick, in geringe mate, tussen 30 en 40% denk ik. Dit geldt niet voor zijn vreemde zwermen. Groet, Ben

  • Paul

    05-12-2024 om 12:41

    Hoi Patrick dank je voor het delen van je ervaringen. Dit sterkt mij om ook deze route te volgen. Haal je jouw KR nog steeds uit Zweden of is er inmiddels in NL een betrouwbaar adres?

    ha Paul, ik neem aan dat deze vraag gericht is aan Jorgen, de schrijver van het gastblogbericht? Ik zal net hem vragen. Groet, Ben

  • Sjon

    05-12-2024 om 16:58

    Heel interessant en wellicht ga ik ook die weg, wel een vraag:
    Accepteren eigen zwermen uit kasten met 4,9 mm cellen na vangst een lege kast met uitsluitend kunstraat met cellen van 4,9 mm.

    Ha Sjon, ja, mits er geen extreme dracht is, want dan worden ze slordig met bouwen. Ik zou ze een uitgebouwd bebroed 4,9 raam meegeven. Groet, Ben

  • arnold van winden

    05-12-2024 om 17:17

    Kan ik op dit moment een volk verplaatsen, zonder problemen op 500meter afstand?

    Dag Arnold, je moet altijd even kijken naar de lokale lange termijn weersverwachting. Maar in de Achterhoek zou het nu geen probleem zijn. Groet, Ben

  • Joep

    05-12-2024 om 19:27

    Wat een inspirerend verhaal Jorgen!
    Thanks for sharing.

  • Janske

    05-12-2024 om 20:25

    Hallo Ben, ook een vraag over het verplaatsen, heb gisteren de bijenvolken verplaatst, de kasten enkele uren dicht gelaten, de bodem gaas open, dus de schuif eruit, vliegspleet dicht, toch lagen er heel heel veel bijen bij de deur binnen in de stal, ik heb ze in een grote oude paardenstal gezet. Wat heb ik fout gedaan, de bijen lagen bij de deur van de stal, terwijl de bovenkant gewoon open is, dus 1 meter onderlangs dicht, de bijen staan op een rij van 10 meter, binnen. Vorig jaar met hoog water, moest ik ze met een tractor van het land halen, had ik de vliegspleten meteen open gemaakt, dit was niet goed, zei een oude imker, na het verplaatsten altijd enkele uren dicht laten. Werd er heel verdrietig van.

    Dag Janske, ging het vorig jaar dan mis zodat je de aanpak veranderd hebt op advies van die oude imker? Kun je ook nog vertellen waarom je ze van buiten naar binnen gezet hebt? Hoeveel volken waren het en hoeveel dode bijen?
    Zou het niet kunnen dat de temperatuur binnen zo hoog was dat de bijen een beperkte reinigingsvlucht gemaakt hebben en de dode bijen van de bodem naar buiten gebracht hebben? Groet, Ben

  • Janske

    06-12-2024 om 11:46

    Hallo Ben Vorig jaar moesten we met een tractor de bijen redden omdat het weiland onder water stond, de bijen stonden op isolatieschotten die dreven, dus ik heb toen 25 volken naar een droger land gebracht, dit ging natuurlijk niet zonder stoten, ik heb toen de volken direct weer open gezet, terwijl het koud was, beginnersfout. Toen ik dit later een oude imker vertelde zei hij schuif eruit, en dicht laten enkele uren. Dit jaar dacht ik, de paardenstal is leeg, die staat buiten op het weiland, laat ik die gaan gebruiken, het was koud en heel voorzichtig hebben we 15 volken 30 meter verplaatst, Het is daar net zo koud als buiten, alleen geen wind, nattigheid, en met sneeuw geen vliegspleet die dichtsneeuwd, 3 kanten zijn dicht, de hele voorkant is beneden dicht, boven spijlen, de voorkant is 6 meter breedt. Ik kan niet schatten maar zoveel bijen liggen dood als 1 volk bijen heeft. Ga komende week als het s'nachts vriest behandelen met oxaalzuur, maar wat ging er fout.

    Ha Janske, ik begrijp nog niet helemaal waarom je dit jaar al dit werk op je hals haalt en de bijenvolken stoort in hun winterrust. Of wil je ze permanent plaatsen in de paardenstal? Mijn tientallen volken staan buiten in weer en wind. Daar zijn ze aan gewend.
    Ik vroeg wat er vorig jaar mis gegaan is met de bijen nadat je ze verplaatst hebt. Zijn ze toen ook massaal naar buiten gekomen?
    Ik zet al 40 jaar mijn volken na een verhuizing na 5 minuten direct weer open. Vorige week nog 2 kasten over 20 km vervoerd met de auto. Direct open gezet en er kwam 1 bij buiten kijken.
    Heb jij wellicht de kasten verplaatst met 10 graden? Toch denk ik dat de bijen die je op de grond vond, al dood op de bodems van de kasten lagen en gewoon dmv een reinigingsvlucht geruimd zijn. Andere reden zou kunnen zijn, dat ze al vliegend de kasten niet hebben terug kunnen vinden in de misschien donkere stal. Groet, Ben

  • Janske

    06-12-2024 om 19:05

    Oh jee Ben het was inderdaad donker toen ik de vliegspleet open maakte.Ik wil ze in deze open stal laten staan.

    Ha Janske, ik kan de situatie slecht inschatten, maar bij een paardenstal met 15 bijenkasten denk ik aan een vrij grote stal. Hoever staan de kasten van de voorkant vandaan en hoeveel licht valt er in de stal? Je sprak ook over een half open deur, die aan de onderkant dicht was? Die bijen hebben zich mogelijk ingevlogen naar het daglicht, maar bij terugkomst moeten ze misschien een donkere stal in vliegen. De overgang tussen licht en donker kunnen ze handelen.
    Groet, Ben

  • Wiecher

    07-12-2024 om 15:35

    Waarom gebruikt niet iedereen kunstraat met 4,9 mm cellen? Zitten er ook nadelen aan raten met 4,9 mm cellen?

    Ha Wiecher, iedereen zou 5,1 mm kunstraat kunnen gebruiker. 5,1 mm is de gemiddelde celmaat in de natuur. Er zijn ook steeds meer imkers, die dat doen. Echter 4,9 mm is lastiger en niet alle bijenvolken kunnen dit laatste stapje overbruggen. Dit vergt meer volharding vooral door het per volk dat al op 5,1 zit, uit te proberen met één raam 4,9 kunstraat midden in het broednest. Groet, Ben

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.
« terug naar overzicht