Blog categorieën

12-08-2025

Wintervoer

Vanmiddag heb ik het broed onderzocht van een potentiele teeltkoningin voor komend jaar. Ook dit volk/teeltkoningin scoorde nul mijten op 200 onderzochte paarsogige poppen. In augustus kan de mijtenbesmetting bij niet-behandelde volken behoorlijk oplopen, tenzij het geselecteerde VSH-koninginnen zijn. Vandaar dat ik van de nieuwe koninginnen in de tweede helft van augustus 200 poppen uit het broednest onderzoek. 

Vrijwel dagelijks komen er in deze tijd van het jaar vragen binnen van blogvolgers over de hoeveelheid wintervoer, die bijen nodig hebben voor de komende herfst, winter en voorjaar. Want we moeten namelijk zo'n zeven tot acht maanden overbruggen zonder noemenswaardige dracht. 

Hoeveel honing of wintervoer hebben bijenvolken nodig om 1 april te halen met voldoende reserves? Dat hangt af van de sterkte van een volk en de hoeveelheid die de bijen nog over hebben van de zomerdracht. Een goed bezette 6-ramer is anders dan een eenbaksbroedkamer simplex en weer anders dan een goed bezette dubbele broedkamer of een goed bezette 9- of 10-raams Dadantkast. 

Als vuistregel kun je het volgende hanteren:

- een 6-ramer moet tenminste 8 kilo wintervoer bevatten (eind februari wel gaan bijvoeren, want die 8 kilo is te weinig tot 1 april);

- een 10- of 11-raams spaarkastvolk heeft 14 kilo wintervoer nodig;

- een tweebaksvolk spaarkast of een dadantvolk heeft 18 tot 20 kilo wintervoer nodig.

Hoe kun je cans invertsuiker of losse pakken kristralsuiker omrekenen naar wintervoer?  

Uit gemakzucht of eenvoud worden door vele imkers liters en kilo's door elkaar gehaald en wordt kristalsuiker kwa gewicht gelijk gesteld aan wintervoer in de bijenkast. Dat is niet juist. Iedere droge kilo kristalsuiker opgelost in water en opgevoerd aan de bijen wordt ongeveer 1,2 kilo ingedikt wintervoer! 

Dus 10 kilo suiker in pakken van de supermarkt levert 12 kilo wintervoer in de bijenkast op. Zoiets geldt ook voor die 14 kilo cans met invertsuiker. Hier zit nog te veel water in voor de bijen en dit wordt dus nog ingedikt. Op de meeste cans lees je dat er in de vloeistof 70% vaste stof (suiker) zit, dat is dus weer ongeveer 10 kilo droge suiker. Ingedikt door de bijen levert een can invertsuiker 12 kilo wintervoer op. Bij een kaal geslingerd volk is dit dus te weinig. Met 1 vol verzegeld kantraam in de broedkamer erbij is het precies voldoende. 

Medio augustus kun je dus checken hoeveel verzegelde honing er nog in de volken zit. Een vol bk-raam simplex bevat 2,1 kilo honing, dat mag je dus aftrekken van de nog te voeren wintervoorraad. Een vol hk-raam bevat 1 kilo honing. 

In onderstaande video zie je dat bijenvolken deze zomer uitstekend voor zichzelf hebben kunnen zorgen. Dit Topkast-volk bezet in bijenruimte uitgedrukt een ruime dubbele broedkamer simplex (24 bk-ramen) en heeft dus 18 tot 20 kilo wintervoer nodig. 

Een hk ondergeplaatst met restanten open honing tel ik niet mee als echt wintervoer, dit wordt de komende weken aangesproken voor de dagelijkse behoefte. Een volle hk bovenop de BK telt natuurlijk wel als wintervoer. Indien de HK niet vol zit, moet je bijvoeren met suiker of echte honing. Suiker wil je natuurlijk niet hebben in je hk, want er blijft altijd wel iets inzitten het komende voorjaar. 

Ben Som de Cerff, docent bijenteelt en hobby-imker

Deel dit bericht

« terug naar overzicht

Reacties

  • Royy

    13-08-2025 om 09:31

    Ha ben!
    Wat is de hoeveelheid wintervoer voor een mini+

    Ha Royy, ik winter ze in op 2 randjes styropor MP met houten bodem en dan moet het totaal ongeveer 12 kilo wegen, dan zit er voldoende wintervoer in.
    Met een dig8tale kofferweegschaal is dat goed te meten. Er zitten dan iets van 9 volle mp ramen in. Groet, Ben

  • Haico

    16-08-2025 om 11:00

    Als je voert met honing, lekhoning (tijdens het ontzegelen) of geslingerde raten die niet door de stootproef komen, moet je deze dan verdunnen met water? En zo ja, hoeveel procent water toevoegen? Alvast dank voor je reactie en uitleg in de blog. Mvg Haico

    Dag Haico, inderdaad 1:1 verdunnen. Dus gelijk gewicht water toevoegen. Kleine hoeveelheden aanmaken want het kan heel snel gaan gisten. Groet, Ben

  • Jonah

    19-08-2025 om 12:50

    Hoi Ben,

    Ik zie in je video’s wel eens vaker MiniPlus kastjes met ronde vliegopeningen, heb je deze er zelf in gemaakt? Waar haal jij de kasten? Mvg Jonah

    Ha Jonah, ik heb ze er zelf ingeboord met een 16mm speedboor. In het gat een stukje electrabuis doen.
    Minipluskastjes kun je in iedere imkerwinkel kopen. Groet, Ben

  • Tom M

    21-08-2025 om 10:14

    Wat leuk om te horen dat de VSH resistentie echt wel werkt.
    Waar kan ik best horen waar je zulke koninginnen/ larfjes kan krijgen.
    Want in mijn directe omgeving vind ik ze niet direct en na proeven hebben mijn bijen toch nog teveel mijten om ze niet te behandelen.

    Dag Tom, het beste kun je je aansluiten bij een rasvereniging. Daarvan krijg je dan bericht over overlarfdagen enzo. Je moet je wel verdiepen in de stambomen van aanbieders van larven. Groet, Ben

  • Gert

    21-08-2025 om 10:19

    Goedemorgen Ben,
    Op bijna al mijn spaarkasten staat nu nog 1 zo goed als volle en deels verzegelde honingkamer. Er zit nog een koninginnerooster tussen. Er komt nu nog veel nectar binnen dus de verwachting is dat deze kamers geheel vol komen. Ik wil ze gebruiken als wintervoer. Om te voorkomen dat ze in februari/maart BRIAS bevatten wil ik ze straks onder de broedkamer plaatsen. Natuurlijk zonder rooster. Wanneer is daarvoor de beste tijd? En deze kilo’s mag ik wel als wintervoer meetellen toch?
    Mvg
    Gert

    Ha Gert, je kunt ze beter zonder rooster bovenop laten staan. Waarom denk je dat de bijen de honing boven het broednest opslaan? Omdat ze het daar willen hebben, en onder die honingkoepel komt de wintertros te zitten.
    In de winter komen ze los van het wintervoer onder de wintertros. Dus niet verplaatsen als hoofdvoedselbron. In maart leg je gewoon weer het rooster, een beetje broed in de drie middelste ramen is toch niet zo erg? Groet, Ben

  • Alex

    21-08-2025 om 12:11

    Hallo
    Ik los altijd zelf de suiker op en geef dan per kast 1 liter suikerwater. Is er nog een tempo waarop ik moet letten. Kan ik dit dagelijks doen ?

    Dag Alex, beter 1 x per 4 of 7 dagen, anders bestaat er kans bij dagelijks voeren dat ze het voer omslaan naar vergroting van het broednest. Half september moet je klaar zijn. Groet, Ben

  • Mike

    21-08-2025 om 12:24

    Hallo Ben,
    Als de hk niet vol is, moet deze dan nog bovenop blijven of..? Of de ramen bewaren en volledig met invertsuiker de bijen zelf de voorraad laten aanleggen?
    Groet Mike

    Ha Mike, ik zou een deels gevulde hk onder plaatsen en volledig inwinteren op de bk. Kijk als de hk voor 80% of meer al gevuld is met echte honing dan kun je hem bovenop laten staan en aanvullend voeren. Van die 20% zie je in het voorjaar vrijwel niets van terug. Groet, Ben

  • Lambert

    21-08-2025 om 14:03

    Hallo Ben,
    Hoeveel voer zit er op een gevuld hk-raam van de spaarkast?
    Bedankt en Vr.groet,

  • Lambert

    21-08-2025 om 14:09

    Ah, 1kg, had er overheen gelezen

  • Bert

    21-08-2025 om 20:48

    Hoi Ben, ik heb bij een aantal volken een volle honingkamer eronder geplaatst. Beter dit weer om te bouwen zonder rooster? Dank alvast

    Ha Bert, beter om de honing bovenop te plaatsen zonder moerrooster. Daar hoort het van nature thuis.
    Bij een gedeeltelijk gevulde hk zou je de verzegelde delen open kunnen krabben en dan wel onder plaatsen. De bijen gebruiken het dan door het naar het broednest te verplaatsen.
    Maar bij een volle hk is het natuurlijk onzin om de bijen dit werk te laten doen, terwijl de hk oorspronkelijk al bovenop stond. Groet, Ben

  • Bennie

    22-08-2025 om 07:16

    Als je een volle honing kamer erop laat staan en die wordt niet of maar gedeeltelijk gebruikt wat doe je er dan mee volgend jaar?

    Ha Bennie, in het voorjaar zet je de hk weer in waarvoor deze bedoeld is namelijk honing oogsten. Medio maart leg je weer een moerrooster onder de hk en plaats je indien de hk bezet is met bijen een 2e hk etc.
    Die zomerhoning van 2025 is echt nog goed in het voorjaar van 2026. Groet, Ben

  • Dirk

    22-08-2025 om 08:47

    Dag Ben,
    Ik heb nog een voorraadje zomerhoning van 2024 maar deze begint te gisten. Kan ik deze aanlengen en terug voeren aan de bijen?
    Groet, Dirk.

    Ha Dirk, zeker niet doen, want bijen haten alcohol en zullen darmproblemen krijgen komende herfst en winter. Zet de honing maar om in mede voor jezelf. Groet, Ben

  • Mike

    22-08-2025 om 11:33

    Hallo Ben,
    Dank voor je antwoord.
    Wanneer kan ik de hk (half vol) die onder de bk geplaatst wordt weghalen? nadat het inwinteren gereed is?
    Groet Mike

    Ha Mike, ik laat ze altijd staan tot eind februari, maar je mag ze ook in oktober wegnemen. Ik verstoor ze het liefst zo weinig mogelijk, dus combineer ik het weghalen met het schoonmaken van de bodem na de winter. Groet, Ben

  • Erik

    22-08-2025 om 16:09

    Dag Ben,

    Ik heb dit jaar geen honing afgenomen. Er zit dus nu al heel veel voer in mijn kasten. Kunnen bijen ook teveel voer voor de winter hebben? Ik kan me voorstellen dat de kast dan te groot is om alles goed warm te kunnen houden...

    Groet Erik

    Ha Erik, de natuur regelt het wel goed. De bijen hebben voldoende ruimte aangehouden voor het broednest. Wanneer die uitloopt de komende weken/maanden hebben ze hun lege cellen waarop ze de wintertros gaan vormen. Groet, Ben

  • Maarten

    22-08-2025 om 17:34

    Ben. Wat is de oorzaak van verhoogde varoa in aug. In behandelde volken zoals jij schrijft?

    Ha Maarten, er zijn twee redenen waarom de mijtval sterk toeneemt in de nazomer en herfst. 1) de varroabestrijding zelf zorgt gedurende 4 weken voor een verhoogde mijtenval 2) het broednest met daarin nog steeds de meeste mijten krimpt zeer sterk waardoor een groter deel van de mijten sterft door ouderdom en het gebrek aan voldoende open broed voor de voortplanting. Je zou kunnen zeggen dat de mijtenpopulatie dezelfde golfbeweging maakt als het bijenvolk. Groot in omvang in de zomer en klein in de winter. Groet, Ben

  • koos

    22-08-2025 om 20:57

    In het antwoord aan Bennie schrijf je dat de zomerhoning van 2025 echt nog wel goed is in 2026. Als je deze HK inzet voor de voorjaarsdracht en wilt slingeren (begin juni) en je in deze zomer van 2025 varoabestrijding hebt toegepast (waarbij deze HK op het volk stond), slinger je de oude resthoning mee. Is dit wel gewenst?

    Ha Koos, in al mijn antwoorden op inwinteringsvragen adviseer ik iedere keer weer om tijdens de varroabestrijding de volle hk, bedoeld als wintervoer tijdelijk weg te nemen en pas terug te plaatsen een week na afloop van de bestrijdingsperiode. Hiermee voorkom je contaminatie van honing en was in de hk. Groet, Ben

  • Michel C.

    25-08-2025 om 22:37

    Dag Ben,
    Je adviseert om een quasi volle honingkamer (met halve simplexramen) boven de broedkamer te laten staan zonder rooster. Mijn vraag is: verliest het broednest in de onderstaande broedkamer dan niet veel warmte, vooral in de winterperiode, en doet dat geen afbreuk aan de voordelen van het éénbaksimkeren die de warmte in het broednest wil houden?

    Dag Michel, vooral in de winter is er geen broed en houden de bijen de temperatuur binnen de wintertros op de juiste temperatuur. Via hun eigen winterjas houden ze de warmte binnen. Daarbuiten is het aan alle kanten een stuk kouder, zeker in houten kasten. Dat is dus de gewone natuurlijke situatie. Groet, Ben

  • Hans Bakels

    26-08-2025 om 08:40

    Hoi Ben,
    ff over het voeren van een 6 ramer eind februari.
    wat is het beste voer op dat moment, suikerdeeg? of heb je een betere?
    groeten en bedankt voor al je aanwijzingen.

    Dag Hans, inderdaad 2,5 kilo suikerdeeg goed ingepakt/afgedekt om de warmte vast te houden. Groet, Ben

  • Harry

    01-09-2025 om 10:03

    Dag Ben,

    Komende weken moet ik ca. 2,5 kilo per volk voeren.
    Ik gebruik de 2 literbakjes. Moet ik telkens halve bakken voeren of per volle voerbak?
    Wat is het beste?
    Voor een weekje ertussenuit zal dat laatste wel moeten. Of is daarbij beter om na half september door te voeren met halve bakjes?

    Dag Harry, ik zou nog 2 keer om de week 1,25 kilo voeren. Dan heb je blijkbaar genoeg gevoerd. Achteraf nog wel even checken of de kasten flink zwaar aanvoelen. Groet, Ben

  • Harry

    01-09-2025 om 12:50

    Dank je! Ik bedoelde 2,5 kilo per week...
    Dat dan in 4 keer, 2 x per week of over de hele maand verspreiden?
    Ze hebben echt nog wel wat nodig.

    Dag Harry, ik zou iedere 4 dagen een bakje vol geven totdat je genoeg gevoerd hebt. Groet, Ben

  • Nathalie

    13-09-2025 om 15:56

    Ben, Zo’n bakje om te voeren met 2 liter invertsuiker hoeveel kilo blijft er dan omgezet over?

Uw reactie

Vink onderstaand controlevakje aan tegen spamrobots

Blijf op de hoogte

Wilt u automatisch een e-mail ontvangen zodra Ben Som de Cerff een nieuw blogbericht heeft geplaatst?
Meldt u zich dan hier aan.
« terug naar overzicht