Interview met Karen Post, ontwerpster postzegelvel Bedreigde Bijen

Karen Polder brengt neergang wilde bijen subtiel in beeld.

Van honingraat tot blokkendoos

Wilde bijen hebben het moeilijk in Nederland. Diverse soorten zijn al helemaal verdwenen. En van de 331 soorten die er nog zijn, staat meer dan helft op de officiële Rode Lijst van bedreigde Nederlandse bijen. Het kleurige postzegelvel Bedreigde bijen vraagt op een subtiel-indringende manier aandacht voor dit serieuze probleem.

Aan het hart

Want ernstig is het probleem zeker. Bijen spelen immers een hoofdrol bij de voortplanting van bloemen en planten. En ook groenten en fruit zijn afhankelijk van bijenbestuiving. Zonder een gezonde bijenstand loopt onze voedselproductie gevaar en wordt de biodiversiteit aangetast.

Het postzegelvel is ontworpen door Karen Polder (1965). Voor PostNL maakte de Haagse ontwerper eerder de Weken van de kaart-postzegels (2010) en de PostEurop-postzegels met Nederlandse bruggen in 2018. De bedreiging van de wilde-bijenstand gaat de Haagse grafisch ontwerper erg aan het hart. "Die betrokkenheid maakt het extra speciaal om deze postzegels te ontwerpen."

Direct aansprekende vormentaal

Om praktische redenen koos Karen voor een grafisch beeld en niet voor fotografie. "In mijn werk gebruik ik het liefst foto's die ik zelf heb gemaakt. Maar bijen fotograferen is echt een specialisme. Bovendien is de vraag welke bijensoort of -soorten je kiest. Met een grafische oplossing heb je dat dilemma niet. Een bijkomend voordeel van een grafische aanpak is dat je een heel direct aansprekende vormentaal kunt toepassen. Ik houd erg van ontwerpen die helder zijn."

In haar ontwerp heeft Karen de bedreiging vooral grafisch en symbolisch verbeeld. "De boodschap laat ik zien met de tegenstelling tussen bijen die het goed doen en bijen die problemen hebben. Links kruipen de bijen vrolijk rond met gespreide vleugels, rechts zitten ze stil met ingevouwen vleugels. In de achtergrond van de postzegels is het patroon van een honingraat te zien. De zeshoekige structuur verandert op de postzegels rechts in een blokkendoos. Dat symboliseert de verstedelijking, een van de oorzaken van de achteruitgang van de wilde bij."

De dreigende boodschap heeft Karen ook verwerkt in het kleurgebruik. "De cellen in de honingraatstructuur zijn zonnig en warm gekleurd, terwijl ik voor de kubussen hardere en koelere tinten heb gebruikt. De blokjes rondom de bijen zijn iets lichter van kleur om meer diepte te creëren en de bijen beter naar voren te laten komen. Je ziet het nauwelijks, maar er is nog een schaduwlijntje onder de bijen toegevoegd waardoor ze loskomen van de ondergrond. Zo ontstaat meer diepte."

Elk element doet ertoe

Om een al te 'friemelig' ontwerp te voorkomen, bleef het aantal bijen op het vel beperkt. "Ik heb nog wel gekeken of op de velrand plek was voor een paar extra bijen, maar dat werkte niet. In plaats daarvan loopt de blokkenstructuur nu rechtsonder door. Maar wel met meer groen erin, in aansluiting op de tekst eronder. Die heeft ook een positieve insteek: we kunnen er zelf iets aan doen om de bedreiging van de bij tegen te gaan."

Op het vel heeft elk onderdeel zijn eigen vanzelfsprekende plek. "Elk element doet er immers toe en moet ‘leesbaar’ zijn. Dat geldt zowel voor de typografische als voor de beeldende elementen. Een ontwerp moet je vrij snel kunnen overzien. Ik houd niet van een gekunsteld zoekplaatje."

Prijs postzegelvel: € 9,30.

Hier te koop.